Fascinerend, maar hoofdzakelijk roman

Een beroving waarbij hij werd neergestoken was de aanleiding voor Chris Whitaker om als therapie te gaan schrijven, hoewel hij nooit de intentie heeft gehad om auteur te worden. Hierna schreef hij een hele tijd niet, totdat hij al zijn geld verloor op de aandelenmarkt. Pas op zijn dertigste ging hij eraan denken om van schrijven toch zijn beroep te maken en zo gedacht, zo gedaan. Hij heeft inmiddels een aantal boeken op zijn naam staan, waaronder het in 2025 verschenen De kleuren van het donker en dat verfilmd wordt tot een televisieserie.

Het is 1975 en de dan dertienjarige Joseph ‘Patch’ Macauly wordt na een heldhaftige daad ontvoerd en in een donkere ruimte verborgen gehouden. Het enige gezelschap dat hij daar heeft, is van een meisje die zegt dat ze Grace heet. Ondertussen doet zijn enige en beste vriendin, de even oude Saint Brown, er alles aan om hem te vinden, wat haar uiteindelijk ook lukt. Als Patch weer is hersteld van de gevolgen van zijn ontberingen, ontketent hij een decennialang durende zoektocht naar Grace. Er wordt namelijk aan getwijfeld of ze wel echt bestaat.

In erg korte hoofdstukken – het zijn er maar liefst tweehonderdeenenzestig – schetst Whitaker het verhaal van Patch en Saint, die elkaar in hun tienertijd hebben leren kennen en sindsdien een innige band hebben ontwikkeld. Deze periode, die iets meer dan een kwart eeuw bestrijkt en afwisselend vanuit beider perspectief wordt verteld, staat vooral in het teken van Patch’ drive om Grace te vinden. Er is echter meer, veel meer, want over zowel de levens van de twee protagonisten, waarvan Patch in bepaald opzicht ook als antagonist kan worden gezien, komt de lezer dermate veel te weten dat hij zich uitstekend met hen kan identificeren en hen eveneens behoorlijk goed leert kennen. Dit laatste geldt overigens ook voor de personages die een nauwe band met de twee hebben. Kortom, de auteur besteedt aan iedereen ruim voldoende aandacht en daardoor is geen van allen oppervlakkig.

Al vanaf het allereerste begin is de lezer bij zowel het verhaal als de personages betrokken. Dit komt onder andere door de wijze waarop ze worden gekarakteriseerd, maar ook door de sfeer die de auteur erg goed weet over te brengen. Natuurlijk dragen de gebeurtenissen hier voor het overgrote deel ook aan bij, want daar staat of valt alles immers mee. Deze spelen zich in een overwegend traag tempo af, maar de plot leest niet als zodanig. Er gebeurt immers genoeg en de verschillende verhaallijnen boeien en intrigeren dermate dat je het gevoel hebt dat de tijd voorbij vliegt. Wie op een intens spannende thriller rekent, komt trouwens bedrogen uit. Zo nu en dan heeft de plot wel degelijk enkele momenten waarbij de spanning om de hoek komt kijken, maar pas in de eindfase komen de thrillerkenmerken meer tot uiting en neemt de snelheid een klein beetje toe.

De schrijfstijl van Whitaker is ongecompliceerd en bijzonder prettig. Dialogen zijn zoals ze in werkelijkheid ook gevoerd kunnen worden, waar nodig hanteert hij een vleugje humor of cynisme en regelmatig maakt hij gebruik van mooie en stilistisch geformuleerde vergelijkingen. Daarnaast bevat het boek een aantal aandoenlijke – misschien zelfs aangrijpende – scènes. Een erg sterk punt van de auteur is dat hij aantoont dat het leven van iemand die lange tijd tegen zijn wil opgesloten heeft gezeten en niets van de wereld om zich heen heeft meegekregen danig anders is dan daarvoor. De psychologische gevolgen daarvan komen heel duidelijk naar voren. In dit geval niet alleen voor Patch, maar ook voor degenen in zijn nabije omgeving.

De kleuren van het donker gaat door voor een literaire thriller, maar in werkelijkheid heeft het boek, dat van begin tot eind fascineert, hoofdzakelijk de kenmerken van een roman. Het is absoluut geen straf om het te lezen, ondanks dat het grotendeels ontbreken van spanning wel een klein minpuntje is.