Waar een klein verhaal groot in kan zijn

Een van de inspiratiebronnen voor De kraanvogels vliegen naar het zuiden, het in 2025 verschenen debuut van Lisa Ridzén, zijn de notities die de thuiszorg over haar grootvader maakte. Na het overlijden van haar opa vond ze deze aantekeningen over maatlijden, slaap en het weer tijdens het opruimen van zijn werkplaats. Ze begon ze te lezen en zodoende ontstond bij haar het idee om een roman te schrijven met een personage dat in veel opzichten op haar grootvader lijkt. Het boek, dat beschouwd kan worden als een lofzang op de toewijding van de thuiszorg, was meteen na verschijnen al buitengewoon succesvol.

Protagonist Bo is een inmiddels 89-jarige man wiens gezondheid geleidelijk aan steeds minder wordt. Hij leidt een rustig leventje, hoewel hij wel afhankelijk is van de hulp van thuiszorg. Zij, en zijn zoon Hans, zijn zo’n beetje de enigen die bij hem langskomen en eigenlijk vindt hij dat prima. Sinds zijn vrouw Fredrika is opgenomen in een verzorgingshuis is zijn hond Sixten de enige die hem voortdurend gezelschap houdt en de ontstane leegte opvult. Als zijn trouwe vriend hem echter afgenomen dreigt te worden, belandt Bo in een emotionele achtbaan en zet vervolgens zijn hakken in het zand.

Meteen in de eerste zinnen van de roman heeft de lezer al in de gaten dat de roman met veel gevoel is geschreven en dat die gevoelens op hem worden overgebracht. Verschillende emoties spelen dan ook een belangrijke rol in het verhaal, dat mooie momenten heeft, maar eveneens trieste, aangrijpende en aandoenlijke. Ridzén laat daarnaast zien dat de laatste levensfase van iemand op erg hoge leeftijd gepaard kan gaan met allerlei ouderdomsgebreken en dat deze mensen daar behoorlijk wat moeite mee kunnen hebben. Aan de ene kant willen ze nog zo graag dingen doen die altijd mogelijk waren, maar aan de andere kant is er soms een vorm van berusting waardoor het voor hen allemaal niet meer zo nodig hoeft. Deze tweeledige stemming wordt door de auteur realistisch in beeld gebracht en is derhalve goed te begrijpen.

Omdat het verhaal volledig vanuit het perspectief van Bo wordt verteld, krijgt je een behoorlijk goede indruk van hem. Niet alleen over zijn huidige omstandigheden, want in gedachten keert hij erg vaak terug naar het verleden. Hierdoor kom je onder andere te weten hoe zijn jeugd geweest is en blijkt de verstandhouding met zijn vader een moeizame te zijn geweest. Een relatie zoals hij die niet met zijn zoon Hans wil hebben. Bo wil het stukken beter doen, maar heeft er moeite mee om onder woorden te brengen wat hij voor zijn zoon voelt. Ook denkt hij regelmatig aan zijn samenzijn met Fredrika, én zijn enorm grote liefde voor haar. Als gevolg van dementie kan ze niet meer thuis wonen en daar lijkt Bo het wel moeilijk mee te hebben. De enige die hij nog heeft, is zijn hond Sixten, ondanks dat dit eigenlijk niet meer kan. Als dit laatste beetje houvast hem afgenomen dreigt te worden, gooit hij de hakken in het zand en lijkt hij zijn hoop op te geven.

De facto gebeurt er niet eens zo heel erg veel en is dit een rustig en bescheiden verhaal. Toch vindt er voldoende plaats waardoor de lezer Bo’s gedachten, stemmingen en diens interactie met de thuiszorg met veel interesse volgt. Ondanks dat hij zo nu en dan zijn nukken heeft, ga je in zekere zin wel van hem houden. Hij heeft iets vertederends en daarom kun je absoluut geen hekel aan hem hebben. Het eind van De kraanvogels vliegen naar het zuiden is emotioneel heftig, maar tevens bijzonder liefdevol. Dit debuut is er niet een om snel te vergeten en laat onomwonden zien dat een klein boek buitengewoon groot kan zijn.