Lezersrecensie
Spinnenfobie
Ik ben erg blij dat ik namens ‘De club van echte lezers’ Anangsieh tories van Anton de Kom mag lezen. Ik ben van Hindoestaans-Surinaamse afkomst, maar woon mijn hele leven in Nederland. Ik ben opgegroeid met de verhalen van Annie M.G. Schmidt, Astrid Lindgren en Thea Beckman. Kinderen in Suriname krijgen van jongs af aan verhalen over Anansi de Spin te horen.
Dit leek me een uitgelezen kans om een gemiste jeugdherinnering in te halen. Ik ken Anton de Kom eigenlijk alleen omdat hij Wij slaven van Suriname heeft geschreven (dat ik niet heb gelezen). Dan blijkt dat De Kom een belangrijke rol in de Tweede Wereldoorlog heeft gespeeld. Hij was een verzetsstrijder en overleed vlak voor het einde van de oorlog aan tuberculose in een Duits concentratiekamp. Een groot man, maar op school hebben we het nooit over hem gehad. Dat vind ik toch een gemis; ik heb nooit geweten dat Surinamers mee hebben gevochten in de oorlog.
Anangsieh of Anansi(e) is een spin. Verhalen over hem doen de ronde in Suriname en West-Afrika. ‘Deze verhaaltjes zijn van mijn land. Ik ben in Suriname geboren. Het land van eeuwige zonneschijn.’- A. de Kom
Gerda Havertong (ja, die van een andere jeugdherinnering, Sesamstraat) heeft het voorwoord geschreven. In het Nederlands, met woorden uit het Sranan Tongo (Surinaams). Gelukkig staat er een verklarende woordenlijst bij, zodat je weet waarover het gaat.
Een erg belangrijk verschil in de oude verhalen en de versie van De Kom: ‘Het op slinkse wijze de ander slim af zijn, zoals we kennen uit de oorspronkelijke Anansi tories, krijgt bij AdeK een andere wending. Het ontbreekt zijn Anangsieh aan listigheid als inzet, die leidt tot venijn. De Anangsieh van Anton de Kom vervult een rol die altijd tot doel heeft het saamhorigheidsgevoel om zich heen te bevorderen.’ Pag.13
Tijdens het lezen van het eerste verhaal, probeer ik het langzame tempo aan te houden zoals ik vermoed dat Ouma (grootmoeder) zou hebben gehad. Rustig, geen haast en alle tijd nemend om de kleinkinderen de verhalen uit haar jeugd te vertellen.
Wat opvalt is de poëtische bewoordingen van De Kom. ‘En [de sterren] blonken alsof ze allemaal een extra beurt van de sterrenaanstekers hadden gekregen. De maan kwam statig aangelopen. Ze was zo groot en zo mooi, goud en zilver viel eruit en bedekte de blaadjes van de bomen, de daken van de hutten. Over de straten lag een diamanten sprei.’ Pag. 18
Wat wonderlijk is, is dat niet alleen de dieren kunnen voelen en praten, maar ook de planten en bomen: mevrouw Mais (een eigenwijze maiskorrel), de wilde rode bosbloemen en de mooie trotse varen. De kokosnoten die door elkaar worden geschud door de wind, sommige huilend van pijn. De tekeningen zijn van Brian Elstak, en passen goed in het boek.
Het eerste verhaal is een vertelsel van oma. ‘Vandaag had Anangsieh werkelijk zin om de andere bosbewoners een poets te bakken.’ Pag. 21 Wat daarna volgt, vind ik afschuwelijk. Als dat een poets is, dan weet ik niet wat onder een gruweldaad valt. Sprookjes van o.a. Hans Christian Andersen en de Gebroeders Grimm zijn ook soms gruwelijk. ‘Het meisje met de zwavelstokjes’ overleeft de winter niet; ‘De kleine zeemeermin’ verliest haar stem en ‘Hans en Grietje’ worden gevangen genomen door de heks. Ik weet niet precies wat het verschil is, maar ik zou dit verhaal van Anangsieh niet aan kinderen doorvertellen. Ba Anangsieh is een moreel corrupte spin zonder normen en waarden die alleen aan zijn eigen gewin denkt.
De drie verhalen die hierop volgen zijn de eigen verzinsels van De Kom. Hier wordt Anangsieh prettiger neergezet, behalve in ‘Purperhart en de rode mier’. Althans in mijn ogen zijn de rode mier en Ba Anangsieh erg wreed. Maar zo kan de natuur ook zijn.
Dit boek van Anton de Kom maakt mijn verwachtingen niet waar. De verhalen worden nogal oubollig verteld. Niet gek als je bedenkt dat De Kom deze vertelsels bijna een eeuw geleden schreef. De taal is te bloemrijk en de Surinaamse woorden worden niet vertaald. Veel woorden ken ik niet: wat zijn bijvoorbeeld ‘crabasiehs’, ‘washwashies’ en ‘totjihs’?
In een aantal verhalen komt Ba Anangsieh niet als held of als überhaupt aardig over. Ik houd het toch maar op mijn oude jeugdhelden. 2½ van de 5 punten voor Anton de Kom.
Dit leek me een uitgelezen kans om een gemiste jeugdherinnering in te halen. Ik ken Anton de Kom eigenlijk alleen omdat hij Wij slaven van Suriname heeft geschreven (dat ik niet heb gelezen). Dan blijkt dat De Kom een belangrijke rol in de Tweede Wereldoorlog heeft gespeeld. Hij was een verzetsstrijder en overleed vlak voor het einde van de oorlog aan tuberculose in een Duits concentratiekamp. Een groot man, maar op school hebben we het nooit over hem gehad. Dat vind ik toch een gemis; ik heb nooit geweten dat Surinamers mee hebben gevochten in de oorlog.
Anangsieh of Anansi(e) is een spin. Verhalen over hem doen de ronde in Suriname en West-Afrika. ‘Deze verhaaltjes zijn van mijn land. Ik ben in Suriname geboren. Het land van eeuwige zonneschijn.’- A. de Kom
Gerda Havertong (ja, die van een andere jeugdherinnering, Sesamstraat) heeft het voorwoord geschreven. In het Nederlands, met woorden uit het Sranan Tongo (Surinaams). Gelukkig staat er een verklarende woordenlijst bij, zodat je weet waarover het gaat.
Een erg belangrijk verschil in de oude verhalen en de versie van De Kom: ‘Het op slinkse wijze de ander slim af zijn, zoals we kennen uit de oorspronkelijke Anansi tories, krijgt bij AdeK een andere wending. Het ontbreekt zijn Anangsieh aan listigheid als inzet, die leidt tot venijn. De Anangsieh van Anton de Kom vervult een rol die altijd tot doel heeft het saamhorigheidsgevoel om zich heen te bevorderen.’ Pag.13
Tijdens het lezen van het eerste verhaal, probeer ik het langzame tempo aan te houden zoals ik vermoed dat Ouma (grootmoeder) zou hebben gehad. Rustig, geen haast en alle tijd nemend om de kleinkinderen de verhalen uit haar jeugd te vertellen.
Wat opvalt is de poëtische bewoordingen van De Kom. ‘En [de sterren] blonken alsof ze allemaal een extra beurt van de sterrenaanstekers hadden gekregen. De maan kwam statig aangelopen. Ze was zo groot en zo mooi, goud en zilver viel eruit en bedekte de blaadjes van de bomen, de daken van de hutten. Over de straten lag een diamanten sprei.’ Pag. 18
Wat wonderlijk is, is dat niet alleen de dieren kunnen voelen en praten, maar ook de planten en bomen: mevrouw Mais (een eigenwijze maiskorrel), de wilde rode bosbloemen en de mooie trotse varen. De kokosnoten die door elkaar worden geschud door de wind, sommige huilend van pijn. De tekeningen zijn van Brian Elstak, en passen goed in het boek.
Het eerste verhaal is een vertelsel van oma. ‘Vandaag had Anangsieh werkelijk zin om de andere bosbewoners een poets te bakken.’ Pag. 21 Wat daarna volgt, vind ik afschuwelijk. Als dat een poets is, dan weet ik niet wat onder een gruweldaad valt. Sprookjes van o.a. Hans Christian Andersen en de Gebroeders Grimm zijn ook soms gruwelijk. ‘Het meisje met de zwavelstokjes’ overleeft de winter niet; ‘De kleine zeemeermin’ verliest haar stem en ‘Hans en Grietje’ worden gevangen genomen door de heks. Ik weet niet precies wat het verschil is, maar ik zou dit verhaal van Anangsieh niet aan kinderen doorvertellen. Ba Anangsieh is een moreel corrupte spin zonder normen en waarden die alleen aan zijn eigen gewin denkt.
De drie verhalen die hierop volgen zijn de eigen verzinsels van De Kom. Hier wordt Anangsieh prettiger neergezet, behalve in ‘Purperhart en de rode mier’. Althans in mijn ogen zijn de rode mier en Ba Anangsieh erg wreed. Maar zo kan de natuur ook zijn.
Dit boek van Anton de Kom maakt mijn verwachtingen niet waar. De verhalen worden nogal oubollig verteld. Niet gek als je bedenkt dat De Kom deze vertelsels bijna een eeuw geleden schreef. De taal is te bloemrijk en de Surinaamse woorden worden niet vertaald. Veel woorden ken ik niet: wat zijn bijvoorbeeld ‘crabasiehs’, ‘washwashies’ en ‘totjihs’?
In een aantal verhalen komt Ba Anangsieh niet als held of als überhaupt aardig over. Ik houd het toch maar op mijn oude jeugdhelden. 2½ van de 5 punten voor Anton de Kom.
1
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Lilien
Gesponsord
Deze thriller trekt je razendsnel mee in een complot met onbetrouwbare staatslieden met hun eigen agenda's, internationale conflicten en hoogoplopende bedreigingen voor de samenleving.
