Cybele

http://looneybooks79.blog/2025/10/27/de-zwaardvis/

In 1989 mocht Hugo Claus het verhaal schrijven voor het Boekenweekgeschenk. Het werd 'De Zwaardvis', een kleine familiekroniek met de nodige plot twists en kleine verhalen.

Centraal staat de familie Ghyselen in deze novelle. Sybille Verheggen (voormalig Ghyselen) is een gescheiden vrouw met een zeven- à achtjarige zoon. Haar man, Gerard, is ervandoor, na een nogal vernederend nachtje met Sybille, maar hij stuurt haar wel nog maandelijks geld naar zijn ex-vrouw. Hun zoon, Maarten, zoekt zijn heil in het katholieke geloof. Hoewel hij de enige is van de school die geen godsdienstles krijgt, en apart in een klas bij een juf zedenleer krijgt. Maar blijkbaar ziet hij wel heil in religie. Maarten is er dan ook volledig van in de ban. Hij beschouwt Jezus als een zwaardvis, de edelste der vissen. Het nadeel alleen is dat Maarten een ongelofelijke haat ontwikkeld heeft jegens Joden, omdat die zijn 'Zwaardvis' vermoordden.

Zijn leerkracht, Willy Goossens, krijgt bezoek van Sybille omdat zij denkt dat Willy verantwoordelijk is voor Maartens plotse roeping. Maar daar blijkt niks van waar te zijn. Echter Willy, die een oogje op Sybille heeft, schreef een toneelstuk Cybele en hij vraagt nu aan Sybille, naar wie hij het stuk heeft genoemd, om de hoofdrol op zich te nemen. De twee komen samen om dit verder te bespreken en dat leidt tot een nacht vol passie.

Een aan lagerwal geraakte veearts, Richard, die via zijn praktijk illegale abortussen liet doorgaan, repareert het dak van Sybilles huis, echter in een staat van dronkenschap. Ook zijn vriendin, Julia, kan er wat van en verkeert meer dronken dan nuchter. Richard is ongelofelijk impotent, door het veelvuldig drankgebruik, maar nadat hij getuige is van de passionele nacht van Sybille en Willy, komt hij toch thuis met een plotse opwelling van goesting. Maar dat is buiten Julia gerekend!

“Haar linkerooglid trilt, zal ooit eens wegvliegen als een vlinder.”

Ik weet het, Claus is een 'acquired taste'. Maar toch heb ik genoten van deze novelle. Door de vier hoofdpersonages op één of andere manier aan elkaar te linken worden de kleine verhalen die achter elk personage schuilen duidelijker. Aan de hand van deze kleine verhalen ontdek je een passioneel dorpsleven, in een tijd waarin de wereld veranderde. Is het verhaal spannend? (Hoewel dit op de achterflap van het boekje beweerd wordt, zie ik dat niet zo in). Het is eerder een perfecte weerslag van hoe het leven eind jaren tachtig, van een enge dorpsmentaliteit en van de gevolgen van wat alcohol met een mens allemaal aanvangt. Is dit het beste Claus verhaal dat ik tot nog toe las? Nee, zeker niet... daarvoor is het te kort en heb ik ook nog te weinig van de man zelf gelezen. Maar om de schrijver en zijn werk te leren kennen kan dit zeker dienen als de perfecte introductie.