Dolende personages die het leven ondergaan

Safae el Khannoussi is een Nederlands schrijver en filosoof. Aan de Universiteit van Amsterdam werkt ze aan een promotieonderzoek over politieke filosofie en gevangenisabolitionisme vanuit dekoloniaal perspectief. Haar debuutroman Oroppa verscheen in 2024. Het was de eerste debuutroman die de Libris literatuurprijs won. Het boek sleepte ook nog andere nominaties en prijzen in de wacht.

Oroppa is de Maghrebijns-Arabische naam voor Europa. De roman vertelt de complexe levens van mensen buiten het centrum van Europa en laat Europa zien door de ogen van migranten. De auteur gebruikte de mondelinge traditie van literatuur uit Zuidwest-Azië, Noord-Afrika en van haar familie voor de roman. Ze schreef zeven jaar aan de roman.

De auteur weidt gemakkelijk uit zoals je in een los kameraadschappelijk gesprek ook doet. Je vertelt iets over die kennis en van daaruit kom je vanzelf bij een ander verhaal uit. Uitweidingen die op het eerste zicht geen deel uitmaken van het verhaal, maar die wel iets zeggen over de cultuur waarin de personages leven. Niet altijd to-the-point of functioneel voor het verhaal, zoals we gewoon zijn in de West-Europese cultuur en/of literatuur.
De stijl kan het voor sommige lezers bemoeilijken om de hoofdlijnen te filteren en te bewaren. De vele bijzinnen en het soms statische woordgebruik versterken dit effect.

De dolende verhaallijnen benadrukken het dolende karakter van de diverse personages. Ze proberen te ontsnappen aan de voorspelbare, noodlottige loop van het normale leven door op zoek te gaan naar gelijkgezinde soortgenoten en dwalen in de melancholie van de heimwee. Verscheurd tussen schuldgevoelens, angst en eenzaamheid. Verscheurd en vertwijfeld tussen wie ze waren en de rol die ze nu toebedeeld krijgen, een rol die geschreven is in een onbegrijpelijke taal waardoor angst voor onbekwaamheid het eigen leven binnendringt. Dolen en pogingen tot ontsnappen aan de werkelijkheid zonder in staat te zijn om daadwerkelijk verandering te bewerkstelligen wat uiteindelijk uitmondt in een onbedwingbare drang om zichzelf eerder te distantiëren van alles in plaats van het leven ten volle te integreren.

De roman beschrijft dolende personages die het leven vooral ondergaan. Het fatalistische karakter waarbij de personages eerder een gebrek vertonen om patronen te willen doorbreken, ligt me niet. Bovendien gaat de inhoudelijke meerwaarde voor een stuk verloren doordat de opbouw en de stijl te veel aandacht opeisen.