Verwarrende en onduidelijke omschrijving van de ziel

Bert Keizer is een Nederlandse arts, filosoof en schrijver. Dit essay werd geschreven in 2012 in het kader van de Maand van de Filosofie. De auteur verzet zich tegen het populaire idee dat 'wij ons brein zijn' en vraagt zich af wanneer en waarom wij vinden dat plant, dier en mens al dan niet een ziel hebben, en of ze die ook kwijt kunnen raken. Ik vind dit een boeiende insteek en daarom wens ik dit boek te lezen.

Maar ik blijf ontgoocheld achter. Het begin lijkt nog hoopvol door de geschiedenis te overlopen waar de ziel door diverse filosofen werd gehuisvest. Maar steeds vaker komt bij mij de vraag op wat de auteur nu eigenlijk onder ‘ziel’ verstaat. Wellicht was het beter geweest om eerst een passende omschrijving voor de ‘ziel’ uit te schrijven. Want nu blijken de termen ‘ziel’, ‘geest’, ‘bewustzijn’ en ‘zintuiglijke waarnemingen (met name zien en horen)’ allemaal op één grote hoop te belanden, alsof het allemaal synoniemen zijn voor de ‘ziel’. Dat maakt het niet alleen verwarrend, maar uiteindelijk leidt het voor mij tot een overbodig essay omdat ik zelf een andere betekenis toeken aan de ‘ziel’.

In dit opzicht vind ik het essay ‘Windstilte van de ziel’ van Joke J. Hermsen veel waardevoller. Zij slaagt er in om de ‘ziel’ beter te vatten en te grijpen. Zij gaat eerder uit van het ‘onbewuste’ als de ziel in plaats van het actieve bewustzijn waarover Bert Keizer het vaker heeft. Daardoor handelt dit essay voor mij meer over een abstracte filosofische benadering van ‘zien’ en ‘bewuste ervaringen’, in plaats van een filosofische benadering van de ‘ziel’.