Een persoonlijk én universeel levenswerk

Vijf sterren. En als er honderd sterren te geven waren, zou De Jaren die allemaal verdienen. Annie Ernaux heeft met dit boek een levenswerk geschreven: origineel, universeel, nostalgisch en persoonlijk.

Technisch gezien is De Jaren een autobiografie. Ernaux vertelt het verhaal van haar geboorte tijdens de Tweede Wereldoorlog tot het moment waarop ze het boek schrijft. Ze gebruikt consequent de zij-vorm om afstand te scheppen, en juist daardoor overstijgt haar verhaal het persoonlijke. Ernaux beschrijft een hele generatie, een collectief geheugen, en verbindt dat met intieme momenten in haar eigen leven.

De kracht van het boek zit in de herinneringsbeelden die oplossen in iets groters, een bewustzijn (vaak kritisch) van de tijdgeest. Het is alsof ze haar herinneringen laat opgaan in een veelomvattend collectief gevoel.

Voor een niet-Franse lezer, zoals ik, zijn sommige gebeurtenissen en culturele referenties minder herkenbaar, maar dat doet niets af aan de universele lading van het boek. Iedere herinnering roept iets op dat resoneert in het heden. Ernaux zet aan tot reflectie: hoe zullen toekomstige generaties ónze tijd beschrijven? Waar gaan we naartoe? Het is zowel hoopgevend als hopeloos om te beseffen dat de politiek en de samenleving zich al decennia in herkenbare golven beweegt.

Het ritme van het boek verandert naarmate het einde nadert. De cadans versnelt en de opsomming van herinneringen worden vlugger. Dit geeft het boek extra dynamiek.

Kortom: De Jaren is een persoonlijk en universeel levenswerk dat zowel nostalgische gevoelens teweeg brengt als een kritische blik op de samenleving.