Gewone dagen

Renée van Marissing is een veelzijdig schrijfster die haar sporen verdiend heeft in het theater. Sinds enige jaren schrijft ze ook proza en haar vorige roman, ‘Onze kinderen,’ werd genomineerd voor de Libris Literatuurprijs. ‘Gelukkige dagen’ is haar vijfde roman en werd gekozen als Hebban Boek van de Maand December.

Het boek gaat over Sil, een 46-jarige biologe die geconfronteerd wordt met de diagnose Alzheimer. In acht opeenvolgende seizoenen volgen we de gestage aftakeling en onttakeling van haar leefwereld. Van Marissing beschrijft daarbij niet alleen het perspectief van Sil, maar ook dat van de mensen die dichtbij haar staan: haar vrouw Lina en hun vrienden Pier en Barbara. De vele herinneringen die van Marissing beschrijft maken duidelijk dat deze vier al heel lang een gezamenlijk leven leiden, samen volwassen geworden zijn en nu ook samen moeten proberen zich te verhouden tot deze nieuwe werkelijkheid. Maar terwijl de werkelijkheid en hun herinneringen voor Pier, Barbara en Lina helder en begrijpelijk blijven, drijft Sil hier steeds verder vanaf. Het thema van het boek is dan ook niet zozeer hoe het is om te lijden aan dementie, als wel hoe om te gaan met het stap-voor-stap verlies van een levensgezel die aan deze ziekte lijdt. Hoe voor haar te zorgen? Hoe ga je om met je eigen verdriet? En wat blijft er over als de herinnering verdwijnt? Het antwoord op die laatste vraag lijkt van Marissing te ontlenen aan het toneelstuk Happy Days van Samuel Beckett, waar ook in de titel naar verwezen wordt: Gelukkige dagen zijn de dagen waarop er van je gehouden wordt. Van Marissing beschrijft dit mooi in een scène tussen Sil en Barbara: “Ik weet dat ik me steeds minder herinner, maar dit weet ik nog. Dat er bij jou altijd plek is voor mij.”

Ondanks deze zware thema’s, wordt het nergens een ‘zwaar’ boek. De schrijfstijl is simpel, concreet, soms op het kinderlijke af. Er wordt heel wat afgepraat tussen de hoofdpersonen, maar het gaat eigenlijk zelden de diepte in. Ze overleggen over hoe voor Sil te zorgen, bespreken de concrete ins en outs van de ziekte en het leven van alledag. Het blijft allemaal nogal aan de oppervlakte. Ook hierin is een parallel te trekken met het toneelstuk van Beckett: iedereen zit (soms letterlijk) vast in haar eigen leven en probeert met soms met moed en soms met wanhoop door te gaan, tanden te poetsen en de badkamer schoon te maken. Dat beschrijven van het gewone, het dagelijkse, het concrete zorgen (dat inderdaad maar al te vaak gaat over briefjes ophangen en WLZ-indicaties aanvragen) zal een bewuste keuze zijn geweest, maar kent ook een belangrijk nadeel. Het is heel gewoon, maar heeft ook weinig zeggingskracht. Je wordt niet meegenomen in het verhaal, in de beleving van de karakters. Van Marissing beschrijft veel, maar laat weinig echt zien. De karakters komen daardoor niet tot leven en het verhaal raakt nergens echt. Je begrijpt dat het pijn doet, maar je voelt het niet.
De plot van het verhaal is helder: het begint vlak na de diagnose Alzheimer en daarna gaat Sils toestand steeds verder achteruit. Hoe dat (verder) zal gaan, kun je wel uittekenen. Een logisch plot voor het verhaal dat ze vertelt. Maar zo zonder spanningsboog, zonder karakters die echt tot leven komen en met maar een enkele scène die echt raakt, is Gelukkige Dagen uiteindelijk toch geen heel memorabel boek geworden.