Geen tranentrekker

Michelle Zauner is een Amerikaans-Koreaanse muzikante die op 25-jarige leeftijd haar moeder verloor. Over deze ingrijpende ervaring schreef zij haar debuut ‘Huilen in de Supermarkt’, een memoir waarvan de titel verwijst naar het verdriet dat je na het verlies van een dierbare op onverwachte momenten soms zomaar kan overvallen.

Hoewel de titel en boekbeschrijving anders doen vermoeden, gaat het boek niet zozeer over de rouw die de schrijfster na het overlijden van moeder doorstaat, maar vooral over hun relatie en de periode waarin haar moeder ziek was. Deze moeder-dochterrelatie blijkt turbulent en soms beschadigend voor beiden te zijn geweest. Zauner vertelt over haar moeders eisen, verwachtingen en harde aanpak, over haar eigen verzet en opstandigheid en de vele heftige ruzies die hun relatie kenmerkten.
Een hoofdrol is daarbij weggelegd voor het Koreaanse eten waar haar moeder zo van hield. Door middel van voedsel lukt het moeder en dochter wel de onderlinge zorg, liefde en verbondenheid uit te drukken en via de gerechten beleeft de schrijfster haar Koreaanse erfgoed.

Schrijven gaat Zauner makkelijk af. Haar stijl is vlot, beeldend en toegankelijk. Zo kan ze zeer smakelijk (of juist onsmakelijk) vertellen over de Koreaanse gerechten die ze koken en eten, waardoor je direct zin krijgt om naar een Koreaans restaurant te rennen, of de penisvis en levende octopus juist gruwend aan je voorbij te laten gaan. Ook kan ze duidelijk maken hoe het is om op te groeien tussen twee culturen: “Ik was opgegroeid met het gevoel dat ik moest bewijzen dat ik ergens bij hoorde. Dat werd altijd bepaald door anderen, ik kon het nooit zelf opeisen […]. Ik kon nooit bij beide werelden horen, maar stond altijd met één been binnen en één been buiten, te wachten tot ik werd afgewezen door iemand die meer macht had ik. Een volwaardig iemand. Een compleet iemand.”

Merkwaardigerwijs lukt het Zauner echter niet om veel gevoel over te brengen wanneer het gaat over het verlies van haar moeder. Zowel moeder als dochter wekken weinig begrip of sympathie op; beiden gedragen zich bij tijden heel naar en je gaat niet invoelen of begrijpen waarom. In haar beschrijving van slechte diagnoses, sombere vooruitzichten, ellendige behandelingen en het steeds zieker en zwakker worden van haar moeder, weet ze je als lezer dan ook niet echt te raken. Er blijft een afstand, alsof ook de schrijfster nog wat afstand wil bewaren tot dit zo pijnlijke onderwerp. De moeder leerde haar dochter: geef jezelf nooit helemaal bloot, hou altijd een deel voor jezelf, of in haar woorden: “bewaar 10% voor jezelf, zelfs voor papa bewaar ik.” En dat is precies wat Zauner hier lijkt te doen en waardoor de connectie niet echt tot stand komt. Ondanks de vele tranen die ze beschrijft, hou je het als lezer makkelijk droog.

Onder de oppervlakte broeien nog enkele diepere thema’s over ouders en kinderen, over hoe en hoeveel je jezelf wil laten zien, over hoe mensen gevormd worden door hun voorgeschiedenis en de cultuur waarin ze opgroeien. Geen van die thema’s wordt echter opgepakt of uitgewerkt - de gebeurtenissen zelf staan op de voorgrond.

Dat maakt ‘Huilen in de Supermarkt’ een aardig, maar geen geweldig of ontroerend boek. Daarvoor blijft het toch teveel een beschrijving van gebeurtenissen die een ander zijn overkomen, in plaats van ervaringen of inzichten die je zou kunnen herkennen of delen met de schrijfster. Een memoir, maar niet memorabel.