Een onvolwassen boek

Emma Knight is een Canadese auteur die met ‘De levenscyclus van de gewone octopus’ haar debuutroman schreef en meteen internationaal succes boekte. Het werd naar het Nederlands vertaald door Maya Denneman en Marion Drolsbach.
Het verhaal gaat over Pen, een eveneens Canadese studente die in Schotland gaat studeren met als onderliggend motief het verlangen een familiegeheim te ontrafelen. Ooit studeerde ook haar vader in Edinburgh en Pen meent dat ze hier zal kunnen ontdekken waardoor het huwelijk van haar ouders mislukte. Het boek beschrijft het studentenleven waar ze zich in begeeft en het adellijke milieu van haar vaders studievrienden met wie Pen al gauw kennismaakt.
Maar het boek beschrijft nog meer, veel meer, té veel meer.. Er zijn minstens twintig personages, en bijna evenveel verhaallijnen. Er zijn passages die lezen als een kasteelroman, als een feel good, als een zedenschets, als een thriller, als een familiedrama, of als een coming-of-age verhaal. Het boek zwalkt van het één naar het ander. Er zijn clichématige romantische verwikkelingen, halfhartige maatschappelijke aanklachten, filosofische beschouwingen waar je niet helemaal wijs uit wordt, scherpe maar zinloze dialogen en een rommelig en haastig afgewikkelde #metoo-affaire (feitelijk zitten er verschillende #metoo-affaires in, maar dat lijkt Knight zelf niet op te merken – ze heeft de feministische klok horen luiden, maar geen idee waar de klepel ergens gezocht moet worden).
Het geheel doet dan ook niet alleen overvol aan, maar vooral ook onevenwichtig. Sommige verhaallijnen worden breeduit uitgemeten, op het langdradige af, terwijl andere in alle haast worden afgewerkt en je je afvraagt waarom ze überhaupt in het boek terecht zijn gekomen. Het tempo wisselt ook nogal tussen te snel, precies goed en dan weer te traag. De schrijfstijl is soms helder en matter-of-fact, dan weer clichématig, en dan weer enigszins poëtisch. Dat laatste had ze sowieso beter kunnen laten, want op die momenten wordt ze soms echt onnavolgbaar: “In ieder van ons bevindt zich een inktzwarte bodem waar lijken en oude huiden nieuw leven voeden.” Say what? Op enkele punten wisselt het verhaal heel even van perspectief, alsof het per ongeluk gaat. Op sommige momenten lijkt Knight een feministisch betoog te willen houden, terwijl de algemene toon van het verhaal uitermate conservatief is – brave, preutse meisjes worden beloond met een ridder en een baby en vrijgevochten, avontuurlijke meiden worden genadeloos afgestraft. Kortom: het boek is incoherent en zwabbert alle kanten op.
En dat is jammer, want Knight kan eigenlijk best schrijven. Hier en daar zijn er scènes die precies doen wat ze moeten doen. Dan word je bijvoorbeeld meegenomen naar het eeuwenoude landgoed en de leefwijze van de familie Elliot, of beschrijft ze heel invoelbaar hoe de slechterik in het verhaal tot zijn handelswijze is gekomen, of laat ze aan de hand van een hilarische en geloofwaardige scene zien hoe de verhoudingen in een vriendschap gekanteld zijn. Die stukken zijn echt goed gedaan. Zoals je in de jonge hoofdpersonen al de volwassenen ziet doorschemeren die ze straks gaan worden, zo zie je in dit onvolwassen boek het schrijftalent doorschemeren dat nog gepolijst moet worden. Je gunt haar het succes, maar vooral gun je haar een betere redacteur.
In haar dankwoord schrijft Knight dat een boek schrijven was wat ze het liefste wilde. En dat lees je erin terug (al was het maar in al die leuke verwijzingen naar auteurs en klassiekers waarmee ze zich absoluut niet meten kan). Ze wilde echt héél graag een boek schrijven, het lijkt alsof ze er wel tien heeft willen schrijven. Misschien moest ze dat doen. Ze wordt vast beter.