Als een sprookje

Deze roman dateert uit 1931. Het verhaal van de standvastige boer Wang Lung die met zijn land, zijn stukje aarde, een bescheiden maar fatsoenlijk bestaan weet op de bouwen, leest aanvankelijk als een sprookje. Hij heeft de zorg voor zijn oude vader, trouwt de slavin O-lan die in het Huis van Hwang, het huis van de oude meester en meesteres, is opgegroeid, en verwekt bij haar zes kinderen.
De oude meester en meesteres komen door hun verslavingen, steeds meer in financiële nood en Wang Lung weet daarvan gebruik te maken en koopt van hen een tweede stuk land. Door een periode van mislukte oogsten doen armoede en honger hun intrede, en het gezin reist ten einde raad naar de stad in het zuiden.
Dit leidt tot de kentering in het verhaal. Na het verblijf in de stad keert het gezin uiteindelijk rijk naar hun land terug en daar weet Wang Lung zijn rijkdom verder uit te breiden. De rest van het verhaal gaat over de vraag in hoeverre die rijkdom Wang Lung geluk brengt. Weet Wang Lung zijn afkomst trouw te blijven?

De goede aarde is een fraaie vertelling van wat hebzucht en rijkdom bewerkstelligen. Macht corrumpeert en het vlees is zwak. Het boek beschrijft de ingewikkelde sociale structuren van het oude China en kan gelezen worden als een aanklacht tegen de patriarchale samenleving, waarin meisjes al bij hun geboorte werden bestempeld als slavin, omdat dat hun toekomst was. Net als bij O-lan kon een slavin worden vrijgekocht, om vervolgens haar man te moeten dienen.

De trek naar de stad, ten tijde van de hongersnood als gevolg van slechte oogsten, doet denken aan ‘De druiven der gramschap’ van John Steinbeck. Gedreven door (wan)hoop trekken migranten in grote getale naar de stad, om daar een harde en weinig gastvrije nieuwe wereld aan te treffen. Net als bij Steinbeck ligt ook in de wereld van Wang Lung het socialisme te wachten op haar kans: “Als de rijken te rijk zijn, is er een manier om daar een einde aan te maken”.

De goede aarde beschrijft een land in ontwikkeling. Hoewel Wang Lung hecht aan het bezit van land en regelmatig verzucht “Ik heb tenminste het land nog”, dient de verandering zich steeds nadrukkelijker aan. Door het boek heen worden flarden van die veranderingen getoond, zoals de ontwikkeling van de trein (“vuurwagen”). De verandering van China naar een moderne maatschappij staat onherroepelijk voor de deur.

De goede aarde is een mooie roman van Nobelprijswinnaar Buck, die als Amerikaanse in China woonde. Het taalgebruik in de roman is fraai, de beschrijvingen van het ‘aardse’ leven zijn zeer geslaagd. Nergens gaat het verhaal over in overdreven sentimentaliteit. Een aanrader.