Een unieke adaptatie van een uitgemolken onderwerp

In 2003 leverde Haweswater, het debuutboek van de Britse Sarah Hall, haar meteen de Commonwealth Writers's Prize voor Best Book op. Haar volgende roman, The Electric Michelangelo, behaalde in 2004 de shortlist van de Man Booker Prize en in 2005 tevens die van de Commonwealth Writers' Prize. Ook haar nieuwere werken bleven in de  prijzen vallen en dit leverde haar een gevestigde naam in de literatuurwereld op. Burntcoat is haar laatste roman en werd door Karina van Santen en Martine Vosmaer naar het Nederlands vertaald onder de titel Het atelier.

Het atelier vertelt het verhaal van Edith. Deze beeldhoudster woont in een omgebouwde fabriek aan het water en krijgt te maken met de langetermijngevolgen van een pandemie die de wereld heeft geteisterd. De gevolgen waren niet direct merkbaar, maar wisten toch grove barsten in de levens van mensen te maken. Edith denkt terug aan de vervlogen tijd en trekt de lezers haar leven in.

In de afgelopen twee jaar zijn er veel boeken uitgebracht die een directe of indirecte link met de COVID-pandemie hadden en Het atelier past daar ook tussen. Hall zet een herkenbare passieve sfeer neer die meteen voor binding met het verhaal zorgt. Of je nu wilt of niet, je herkent emoties van jezelf waardoor je onbewust het verhaal wordt ingetrokken. Dit is een goede zet, omdat de schrijfwijze van de auteur het niet gemakkelijk maakt voor de lezers. Hall maakt veelvuldig gebruik van metaforen. Ze zijn origineel, maar de vraag is of ze niet té origineel zijn. Regelmatig worden ze door een uitleg bijgestaan waarbij details niet worden gemeden. Dit overschot levert geen piek in het leesplezier op, want het wordt langdradig en onnodig ingewikkeld.

Edith heeft een afwijkende denkwijze en weet met haar afstandelijkheid maar weinig empathie op te wekken. Haar gedachtes wisselen tussen haar huidige situatie en de overpeinzingen over haar verleden. Doordat Het atelier geen hoofdstukken kent, is het een lange tekst met slechts verschillende alinea's. De scheidingslijn tussen Ediths gedachtes die tussen het verleden en nu wisselen is hierdoor niet altijd even duidelijk en dit schept verwarring. Halit, haar Turkse affaire, weet haar stugge karakter te doorbreken. Hij laat de warme kant van Edith ontspruiten, waardoor het mogelijk wordt om gevoel bij de vertelling te krijgen. Af en toe zijn ze wat weelderig beschreven, maar de enorme boost die de affectie aan het leesplezier geeft, zorgt dat je deze overvloedige details ook weer vlot vergeet. Door de vriendschap wordt Edith ineens een mens van vlees en bloed, wat de vertelling verrijkt. Het is jammer dat deze openbaring zo lang op zich laat wachten, omdat het hierdoor langer duurt voordat je lekker in het verhaal komt.

Hall heeft ondanks het uitgekauwde onderwerp toch een uniek boek geschreven. Het atelier staat bomvol aspecten waarmee ze haar schrijverskunsten toont, maar doordat ze te diep zijn verborgen is het lastig ze boven tafel te krijgen. De trage start heeft een positief aandeel in de bewonderenswaardige ontknoping, maar de objectieve manier van vertellen zorgt voor een moeizame voortgang van de vertelling. Voor de ervaren lezer en de liefhebber die er niet voor terugdeinst om diepere betekenissen tussen de regels door te zoeken, zal Het atelier puur genot opleveren.