Syndroom: het labyrint

‘Syndroom’ van J. Sharpe (Joris van Leeuwen) is net het labyrint van Knossos: een uitgestrekt netwerk van gangen dat onderdak biedt aan een monster. De ontwerper van dit ingenieuze gangenstelsel heeft wederom een geweldig boek geschreven dat niet alleen een sterke filosofische ondertoon heeft, maar ook het werk raakt van Shakespeare en Poe. In een doolhof is het maken van beslissingen belangrijk om de juiste weg te vinden en aan het monster te ontkomen en dit is tevens een belangrijk motief in het verhaal. Hoe Sharpe ethiek verwerkt in het verhaal en op eigen wijze intertekstualiteit verwerkt maakt dit boek tot een genot om te lezen.
Om te beginnen is de ethische ondertoon van ‘Syndroom’ sterk en zeer beklemmend. Peter Deferme,het hoofdpersonage, heeft de ouderrol overgenomen van zijn ouders en zorgt voor zijn zusje. Vanuit deze schrijnende situatie krijgt Peter enkele malen in het verhaal te maken met het maken van keuzes, die een sterke impact op hem hebben als persoon. Wat de auteur ontzettend goed gedaan heeft is laten zien hoe moeilijk, heftig, pijnlijk en gruwelijk de situatie kan zijn waarin deze beslissingen genomen moeten worden en welke emoties daarbij een rol spelen.
Daarnaast loopt het citaat uit Hamlet ‘Zijn, of niet zijn,’een leidraad door ‘Syndroom’ van J.Sharpe (Joris van Leeuwen) heen en verwijst naar de thematiek van deze geweldige, onweerstaanbare mindfuck. Net als in Hamlet is de onmogelijkheid van zekerheid een belangrijk thema in ‘Syndroom’. Peter Deferme gaat na het verdwijnen van zijn zusje Aisha op zoek naar bewijs van haar bestaan, hoewel ze vanaf haar verdwijnen voor de hele wereld niet bestaat en nooit bestaan heeft. Deze problematiek deed mij denken aan de taak waar Hamlet voor staat: het bewijzen van een moord die voor de maatschappij niet gepleegd is. Zowel Peter als Hamlet staan voor een onmogelijke taak om zekerheid te vinden in het bestaan van iemand of een daad, waar alleen zij van weten. Shakespeare en Sharpe hebben hier ieder een verschillende, maar meesterlijke invulling aan gegeven.
Ook zijn er sterke associaties met ‘Silence – a fable’ van Edgar Allan Poe, een briljant, intens verhaal over eenzaamheid, verlatenheid en stilte. Peter Deferme wordt in het boek regelmatig met deze drie aspecten geconfronteerd, maar de wijze waarop J. Sharpe hem in aanraking brengt met stilte is echt geweldig gedaan. Stilte is de ervaring van geen enkel geluid en wordt over het algemeen als rustgevend ervaren. Toch kan zij ook heel beklemmend en beangstigend werken. Daarvan kent ‘Syndroom’ enkele meesterlijke voorbeelden.
Kortom, ‘Syndroom’ van J. Sharpe heeft naast een beklemmende ethische ondertoon, prachtige verwijzingen naar meesterwerken uit de literatuur, die het voor mij tot een pageturner maakt. De lezer zal na de laatste pagina nog steeds denken aan het monster, want het beest in dit boek is echt gruwelijk…