De roep van de zee

De proloog trakteert de lezer op een mooie poëtische intro. Lijkt alles peis en vree onder water, dan gaan er toch onmiddellijk enkele alarmbellen af wanneer het personage zich afvraagt of alles nu weer normaal zal worden en er sprake is van vijandige blikken.
Het onheil laat niet lang op zich wachten. Adam, het driejarig zoontje van Martin en Alexandra, verdwijnt spoorloos wanneer hij eventjes ontsnapt aan het ouderlijk toezicht van zijn papa. Het is het begin van heel veel ellende die alle grond wegmaait onder wat een gelukkig jong gezin was.
Net zoals het eiland baadt in de mist, zo ook hangt over het verhaal een waas van mysterie. De zee roept en blijkt onweerstaanbaar. Adam blijkt ook niet het enige jonge kind te zijn dat op die specifieke dag in januari verdwijnt. Zijn er bovennatuurlijke krachten in het spel?
De personages zijn vrij statisch. Na de verdwijning van Adam verliezen Martin en Alexandra niet alleen elkaar maar ook zichzelf. Martin hult zich in stilzwijgen en lijkt weg te kwijnen onder een stolp. Hij wordt een eiland op zijn eiland. Het enige wat hem rest is het contact met de zee, een contact dat alsmaar meer de destructieve kant lijkt op te gaan. Alexandra, de anders zo daadkrachtige echtgenote en moeder verdwijnt letterlijk van het toneel. En dan is daar ineens Maya. Zij dwingt zich een plaats af aan de zijde van Martin en houdt het verhaal gaande. Haar input mist echter aan geloofwaardigheid.
Terwijl ‘Winterwater’ in stilte verder kabbelt, is het water overal mee verweven en op elk moment pertinent aanwezig. De zee heeft macht over de eilandbewoners, drijft tot waanzin, maakt gek. Het ritme ervan zit vast verankerd in het leven van de eilandbewoners.
Uit alles blijkt de grote bewondering van de schrijfster voor de natuur op en rond het eiland. De beschrijvingen zijn heel beeldend, een effect dat nog wordt versterkt doordat de waarnemingen deels gebeuren door de lens en de ogen van Maya een ex-politiefotografe. Met haar toestel legt ze veranderende luchten - metaforen voor alles wat continu verandert - vast met haar camera. Het is haar manier om de onvermijdelijk verstrijkende tijd te doen stilstaan. Dit in contrast met de beleving van ‘tijd’ door Martin. De krachtige slagen van de klok in zijn huisje ten spijt, voor hem is de tijd stil blijven staan de dag waarop Adam verdween.
De auteur was wellicht een grote natuurliefhebster. Heel veel van haar mooie metaforen hebben dieren in de hoofdrol. Meer dan één keer doet ze appel aan het milieubewustzijn van de lezer. Heel enthousiast deelt ze hoe te leven in verbondenheid met de natuur, heeft ze het over wonen in ecohuisjes, over hoe om te gaan met afval, zelf groenten kweken, … Des te onbegrijpelijker vind ik dan ook het lot dat de lievelingskat van Adam moet ondergaan.
‘Winterwater’ zou ik geen thriller willen noemen. Grote afwezige is de spanning. Af en toe een klein zweempje van verwachting dat er iets staat te gebeuren, meer wordt het niet. Het plot ontwikkelt zich heel traag. Dat ik soms even naar adem moest happen, had eerder te maken met de heel lange hoofdstukken. Naast proloog en epiloog bevat het boek slechts zes hoofdstukken!
Nee, het plot verrast op geen enkel moment. Enkele ongeloofwaardigheden of onverwachte toevoegingen geven wel reden tot wenkbrauwfronsen. Alsof de schrijfster zich zo af en toe vergaloppeerde in de toespelingen op het bovennatuurlijke. De plottwist laat zich al enige tijd op voorhand raden. Het nieuwe perspectief dat opduikt naar het einde toe zorgt niet voor de verhoopte spannende afloop.
Ik kon me niet van de indruk ontdoen dat de schrijfster ‘Winterwater’ neerschreef ter verwerking van haar eigen persoonlijke situatie.
Een volgende boek van Susanne Jansson mogen we helaas niet verwachten. Zij schreef ‘Winterwater’ op haar ziekbed en overleed op 47 jarige leeftijd.