Superieure, inktzwarte thriller met bijtende humor en duivelachtige trekjes

In augustus 2011 maakte CPNB het thema voor de Maand van het Spannende Boek 2012 bekend: "Het kwaad in jezelf, waar ligt jouw grens? In ieder mens schuilt het kwaad, sterker nog: ieder mens zou kunnen moorden. In de huidige 'beschaafde' wereld zijn 80% van de moordenaars bekenden of familie van het slachtoffer. De fascinatie voor deze donkere kant in onszelf zien we terug in de populariteit van het genre van de psychologische thriller. (Bron Crimezone.nl)."

"Ben Day heeft in een winternacht, zijn ma en zussen omgebracht
Als een duivel uit de hel, wurgde hij zijn zus Michelle
En daarna was het Debby's beurt, wat was de boel met bloed besmeurd
Ook zijn moeder joeg hij in het graf, schoot pardoes haar hoofd eraf
Kleine Libby bleef gespaard, maar is haar leven nog wat waard?"
(Schoolpleinversje, ca. 1985)
Duisternis - Gillian Flynn

Libby Day ontsnapt aan de dood als haar broer Ben het gezin Day op 2 januari 1985 afslacht. Ze is zeven jaar. De inmiddels volwassen, 1.58 meter lange, kleine Libby zit vol hardheid en cynisme. Ze haat haar leven én Ben! De opvoeding door haar tante loopt uit op een fiasco en de met psychologische sessies overspoelde Libby sluit zich van de wereld af en leeft vooral van de liefdadigheid van gulle gevers en van dwangmatig gejatte hebbedingen. "Ik jat ondergoed, ringen, cd's, boeken, schoenen, iPods, horloges, parfum, knopen, pennen. Ik ben een leugenaar en een dief." Maar nu, op haar eenendertigste, is het sponsorgeld op. Alsof de duvel ermee speelt, wordt haar gevraagd om tegen vergoeding te spreken voor de Kansas City Kill Club: een bizarre misdaadfanclub waarvan de leden geobsedeerd zijn door beroemde misdrijven. Souvenirs van criminelen en misdaden vliegen als warme broodjes over de uitgestalde marktkramen, ook die van het bloedbad bij de familie Day. Het is een illuster gezelschap, dat tot Libby's verbazing overtuigd is van Bens onschuld en hem bijna als een held vereert. Libby heeft Ben nooit meer gezien, haar boosheid en schuldgevoel zijn te groot, maar ze wil zo graag geloven dat hij onschuldig is. Ondanks zichzelf hunkert ze naar het delen van herinneringen aan haar eerste zeven levensjaren, en dat kan ze alleen met Ben. Enigszins vertwijfeld, maar ook omdat ze door de Kill Club wordt betaald, bezoekt Libby na vierentwintig jaar haar broer in de gevangenis. ...

Je zou Duisternis een roadthriller kunnen noemen. De speurtocht naar Bens mogelijke onschuld voert de lezer door Kansas en Oklahoma. De auteur, zelf afkomstig uit Kansas City, trakteert ons niet alleen op prachtige sfeer- en natuurbeschrijvingen, maar zet ook het Amerikaanse plattelandsleven treffend neer. Vooral de vergane glorie en de teloorgang in het stadje Kinnakee, waar de Days woonden, is prachtig weergegeven. Flynn hanteert een vaak toegepaste succesformule en vertelt vanuit meerdere perspectieven die tussen heden en verleden schommelen. Dit doet ze goed en met bezieling voor elk personage. De hoofdstukken van Libby, Ben en moeder Patty vloeien prachtig in elkaar over om ons uiteindelijk te leiden naar de ontknoping: D-Day!

Met verve hanteert Flynn het psychologische ontleedmes, haar taalgebruik is prachtig en beklemmend briljant. Als lezer voel je je daar soms ongemakkelijk bij, maar het geeft aan hoe diep Flynn in de karakters weet door te dringen. Het verhaal is voer voor psychologen en doorspekt met verwrongen emoties en harde, alleszeggende dialogen en situaties. De ijzersterke, beschadigde, kleine Libby zit vol met zwartgallige zelfspot, waarmee ze zich achter haar kwetsbare kant verschuilt. Tegenstellingen die Flynn fraai doorgrondt. Ontroerend mooi zijn de gedachtesprongen naar Libby's eerste zeven levensjaren en de gevangenisbezoeken aan Ben. En wat zo prettig is: geen woord is overbodig in deze superieure, inktzwarte thriller met bijtende humor en duivelachtige trekjes.

En de plot? Het verhaal is zo aangrijpend, dat je niet over een mooie of spannende plot kunt spreken. Dat zou te banaal zijn. Maar de 38 pagina's durende ontrafeling van de gebeurtenissen laat een diepe indruk achter. Flynn heeft zich na haar al knappe debuut (Teerbemind) opnieuw met kracht bewezen, maar vooralsnog lijkt ze aan te moeten sluiten in de rij van onderschatte auteurs.