Een lange kroegentocht

“En de zon gaat op” (oorspronkelijke titel: The sun also rises) uit 1926 is de debuutroman van Ernest Hemingway (1899 – 1961). In de jaren voorafgaande had Hemingway enige naam opgebouwd in de Amerikaanse literaire wereld met zijn korte verhalen. Dit leverde financieel nog niet genoeg op om van te kunnen leven. Hij verdiende zijn dagelijks brood als journalist. In de jaren twintig van de vorige eeuw was Hemingway als correspondent gestationeerd in Parijs voor een Canadese krant. Tijdens zijn periode in Parijs en op zijn rondreizen door delen van Europa leerde hij de modernistische Europese literatuur en schrijvers van die literatuur beter kennen. Zijn journalistieke ervaring, zijn kennis van het literair modernisme en zijn persoonlijke ervaringen in Parijs en van reizen naar het Spaanse Pamplona vinden we allemaal terug in “En de zon gaat op”.

De roman begint in Parijs in de eerste helft van de jaren twintig. Het centrale karakter, de Amerikaanse journalist Jake Barnes, brengt het grootste deel van de tijd in bars, kroegen en dancings door in gezelschap van Britten, Amerikanen, een Griekse graaf, die allemaal naar Parijs zijn gekomen, omdat het leven daar goed zou zijn, goedkoop voor wie niet in Franse Franken wordt betaald, en ver van huis waar het sociale klimaat veel conservatiever en bekrompener was dan in Parijs in die jaren. Het realistische inkijkje dat Hemingway ons biedt in het dagelijks leven van deze groep expatriats, de zogenaamde ‘lost generation’, is niet een dat vrolijk stemt. Op een enkeling na hebben ze niets omhanden en zitten ze maar de hele tijd in de kroeg of bij elkaar thuis grote hoeveelheden alcohol achter over te kiepen. De leegheid van de levens van de meesten wordt veroorzaakt door niet te weten wat te doen met zichzelf en de wereld na de verschrikkingen van de Eerste Wereldoorlog. In zijn postuum gepubliceerde memories “Dag en nacht feest”(oorspronkelijke titel: A moveable feast) gaat Hemingway uitgebreid in over zijn Parijse periode en zijn contacten met anderen van de ‘lost generation’.

Opvallend in “En de zon gaat op” is dat Hemingway amper beschrijvingen geeft van de Parijse omgeving zoals gebouwen, parken, boulevards, interieurs van bars en restaurants, maar volstaat met droge korte journalistieke opsomming van adres, reisroute van dronken wandelaar of taxi die dronken persoon naar huis brengt. Wanneer Barnes en een aantal van zijn vrienden op reis gaan om via Bayonne in Zuid-Frankrijk naar de jaarlijkse stierengevechten in het Spaanse Pamplona gaan geeft Hemingway wel uitgebreide beschrijvingen van locaties en wat er zoal te zien is op de reisroute. De verschillende manieren van beschrijven wekken wel de indruk op van matig geschreven teksten uit een reisgids. Het is alsof Hemingway de lezer probeert te enthousiasmeren om ook op die locaties te willen zijn. De passage waarin Hemingway schrijft dat Jake Barnes en zijn Amerikaanse vriend Bill Gorton bij een restaurant moeten wachten totdat een tafeltje vrijkomt, omdat het vol zit met Amerikaanse toeristen die in een Amerikaans tijdschrift over het restaurant hebben gelezen, is al dan niet bewust een ironische knipoog van Hemingway over zijn eigen schrijverij.

Is het Parijse deel, ongeveer 1/3e van de roman, al een aaneenschakeling van verhalen en anekdotes over hoe dronken mensen zijn geworden, de overige 2/3e van de roman is in dit opzicht niet veel beter. Het reisgezelschap dat bestaat uit Jake Barnes, Robert Cohn, Bill Gorton, Michael Campbell en de enige dame in het gezelschap Brett Ashley. Alle kerels hebben of een relatie gehad, zijn verliefd op haar, weten niet (meer) wat ze willen met haar en Michael Campbell is ook nog eens verloofd met haar. En Brett? Die gaat er in Pamplona met een stierenvechter vandoor. Dit gedraai, gekronkel en geklier om Brett heen staat symbool voor de zoektocht van al die kerels naar houvast, naar zin in het leven, naar een plek waar ze zich thuis voelen. Iets wat ze niet kunnen en willen vinden, omdat dit een toegeven is aan het feit dat het leven niet (altijd) groots en meeslepend is waarin zij een heldenrol hebben. Dat is jammer voor die kerels, maar ook de lezer “En de zon gaat op” blijft lichtjes ontevreden achter na lezing van de roman. Hemingway is in te grote delen van de roman namelijk niet in staat om het verhaal te tillen boven het niveau van de al eerder genoemde toeristische informatie én boven het niveau van het geouwehoer van alcoholisten over waar ze nu weer eens wat zullen gaan drinken en hun katers de dag erna. Hoe goed en vlot geschreven, het is niet genoeg.