Vlakke personages en een breierig verhaal

Maine, 1970. Diep weggestopt in een bos worden zeven kinderen in het geniep grootgebracht. Allemaal vrezen ze de kelder, waar ze regelmatig vast worden gebonden aan stoelen en worden gedwongen naar de meest akelige dingen te kijken en luisteren. Op een dag krijgen ze een slaapmiddel toegediend en worden ze langs de weg achtergelaten. Niemand weet wie ze zijn of waar ze vandaan komen, zelfs de kinderen zelf niet. Ze worden geadopteerd en daarmee lijkt de kous af te zijn – tot ze ouder worden en het daadwerkelijke doel van hun mysterieuze en schokkende opvoeding duidelijk wordt… Neem niet op is geschreven door Oliver Johnson en vertaald door Frank van der Knoop.

Hersenspoeling en een geheim bolwerk dat vingers in de pap heeft bij zo’n beetje elk mogelijke overheidsinstelling in Amerika. Het lijkt de opzet voor een spannend verhaal vol actie, maar daar moet lang op worden gewacht. Eerst besteed Johnson uitgebreid de tijd aan het uit de doeken doen van het leven van de hoofdpersoon, Ed Constance. Hij heeft een afgestompte persoonlijkheid waar je geen hoogte van krijgt, ook al breng je het grootste deel van de tijd in zijn hoofd door. Door de hersenspoelingen in zijn jeugd voelt hij als een dobberende boei in een eindeloze oceaan; hij weet zelf ook niet wie hij is en laat zich maar meevoeren door de stroom, zonder echte dromen of wensen te hebben. Dit had een interessante karakterstudie kunnen zijn, maar Johnson duikt niet al te diep in Eds afgevlakte emoties.

De andere personages voelen als niet meer dan opvulmateriaal, met als enige uitzondering de Vietnam veteraan Jim, die ondanks zijn stoïcijnse voorkomen een diepgang bezit waar andere personages ook baat bij zouden hebben gehad. Vooral de vrouwen trekken aan het kortste eind en krijgen het zwaar te verduren met al het geweld om hen heen zonder dat ze kunnen spreken van veel handelingsvermogen.

Het tempo is traag en blijft zo door het boek heen. Het begin vloeit langzaam over in het middendeel tot plots het eind in zicht is en de vaart er meer in komt, al gaat de weinige geloofwaardigheid dan al helemaal het raam uit met Rambo-achtige taferelen. Deze gedeeltes zijn wel leuker te lezen dan wat voorheen kwam.
Er is geen bevredigend eind die alles aan elkaar knoopt of afsluit waardoor je met een onverschillig en bijna gefrustreerd gevoel achterblijft.

Het boek had baat gehad bij een strakkere verhaalconstructie en een betere grip op de personages, maar gecombineerd met de over de top slechteriken en gebeurtenissen is Neem niet op een brei waar je maar moeizaam doorheen waad.