Lezersrecensie
Van stolp naar stem. Hoe Diana Tjin het zwijgen doorbreekt
Wat gebeurt er als je denkt de liefde van je leven te hebben gevonden, maar die liefde langzaam verandert in een sluipmoordenaar van je zelfvertrouwen en persoonlijkheid? In Scènes uit een giftige relatie beschrijft Diana Tjin met scherpe pen en sobere kracht hoe een ogenschijnlijk gewone relatie ontspoort in een toxisch web van manipulatie, vernedering en isolatie. De roman, gebaseerd op eigen ervaringen in de jaren ’80, is literaire fictie met de intensiteit van een getuigenis. Het levert een vlijmscherpe dissectie op van een destructieve relatie, Wat deze roman bijzonder maakt, is hoe Tjin een intiem persoonlijk verhaal vervlecht met universele thema’s als emancipatie, culturele identiteit en de sluipende werking van relationeel geweld. De roman is opgebouwd uit korte, chronologisch geordende scènes tussen 1979 en 1985.
Een relatie als valstrik
Als het verhaal begint – in 1979- is Hermine zeventien, een slimme, nieuwsgierige jonge vrouw uit een Chinees-Surinaams gezin. Ze woont bij haar dominante moeder, met wie ze een moeizame band heeft. De geborgenheid en aandacht waar ze naar hunkert, vindt ze niet thuis. Wanneer de vijf jaar oudere Berend interesse toont, voelt dat als een wonder. Eindelijk wordt ze gezien. Ze voelt zich bijzonder, gewild. Maar wat begint als liefde, ontaardt langzaam in controle, afhankelijkheid en zelfverloochening.
Berend komt zelf ook uit een gezin met problemen: een moeder die verslaafd is aan alcohol en gefrustreerd is, bepaalt wat er gebeurt. Berend is in eerste instantie charmant, zorgzaam zelfs. Maar zijn woorden worden steeds dwingender: “Afspraak is afspraak” herhaalt hij als een mantra, ook als die afspraken eenzijdig zijn. Hermine wordt gekleineerd door zijn familie, genegeerd door zijn moeder, psychologisch ondermijnd door hemzelf. Toch blijft ze — uit angst, uit hoop, uit liefde, uit loyaliteit. Steeds opnieuw weet Berend het zo te draaien dat Hermine zich schuldig voelt — alsof háár gedrag het probleem is. Dat is de tragiek én de kracht van deze roman: Tjin toont hoe iemand kán blijven in een situatie die van buitenaf onbegrijpelijk lijkt.
Taal als wapen
Diana Tjin toont met veel nuance hoe gaslighting (een vorm van psychische manipulatie) werkt: hoe woorden wapens kunnen worden, hoe een partner steeds de werkelijkheid verdraait totdat je je eigen herinneringen en emoties wantrouwt. “Waarom blijf je maar zeuren over onze zogenaamde ongelijke onderlinge verhouding?” sneert Berend. Hermine probeert zich te verweren, maar twijfelt al snel aan zichzelf. “Ben ik dan gek,” vraagt ze zich af. Ze zoekt naar manieren om haar eigenwaarde te herontdekken. Ze probeert zich te verantwoorden, stelt zichzelf vragen, rationaliseert zijn gedrag.. In ogenschijnlijk gewone zinnen verschuilt zich Berends controle, afwijzing, manipulatie. Berends macht zit in kleine dingen: een laatdunkende blik, een omgekeerde logica, een kus na een vernedering. Je ziet het gebeuren — en voelt de beklemming. Die psychologische complexiteit maakt van deze roman méér dan een getuigenis: het is een literaire les in relationele dynamiek.
Een relatie als theaterstuk
Een prachtige stilistische keuze van Tjin is de manier waarop ze bepaalde scènes in toneelvorm presenteert. Met regieaanwijzingen als “personages”, “decors” en “handeling” suggereert ze dat Hermine haar eigen leven beleeft alsof het een toneelstuk is. Deze vorm versterkt het gevoel van vervreemding. Ze is niet langer de hoofdpersoon in haar leven, maar een figurant in het script van een ander. De vorm weerspiegelt de psychische vervreemding van Hermine. Ze tonen hoe ze haar grip op de werkelijkheid verliest — een krachtig literaire weergave van psychische druk en dissociatie.
Culturele context: tussen zichtbaarheid en zwijgen
Naast de psychologische dynamiek speelt ook Hermine’s achtergrond een rol. Ze is dochter van een Chinees-Surinaamse vader, die ze stiekem bezoekt. Zijn advies — “Zorg eerst dat je iets voor jezelf opbouwt” — wordt een moreel baken. Wanneer hij plots overlijdt, voelt ze zich volledig ontworteld. Mooi is de scène waarin hij als in een droom aan het einde terugkeert: niet als spook, maar als richtingwijzer.
Haar migratieachtergrond versterkt ook het gevoel van ‘tussenin’ staan: niet alleen tussen twee culturen, maar ook tussen haar verlangen naar zelfstandigheid en de druk om loyaal te blijven — aan haar partner, haar familie, haar afkomst. Tjin toont subtiel hoe culturele afkomst doorwerkt in relationele dynamiek.
Van schaduw naar stem
De kracht van Scènes uit een giftige relatie zit niet alleen in de analyse van destructieve patronen, maar ook in de geleidelijke verschuiving van slachtoffer naar overlever. Hermine is geen willoze vrouw. Ze verandert van studie, zoekt werk, stelt vragen. Ze wil weg van Berend, maar durft niet. Ze houdt van hem, maar vreest dat ze “de rest van haar leven moet doorbrengen als een vormloze schaduw in het schimmenrijk van onderdanige vrouwen.”
Langzaam, stap voor stap, hervindt ze haar stem. Haar ontwikkeling is pijnlijk herkenbaar én hoopgevend. Ze doorziet de patronen, ook al kan ze er nog niet meteen uit breken.
Een van de mooiste metaforen uit het boek is de beschrijving van Hermine als “een leuk uitziende glazen stolp van een lege taartschaal die van binnen gevuld is met niet anders dan stilstaande lucht.” Pijnlijk, maar ook poëtisch: het geeft aan hoe leeg en onzichtbaar iemand zich kan voelen in een onderdrukkende relatie.
Geen egodocument, maar een krachtig getuigenis
In de opdracht schrijft Tjin: “Voor mijn broers en zussen. Dank. Iedereen die erbij was en niet heeft weggekeken.” Daarmee is duidelijk dat deze roman wortelt in persoonlijke ervaring. Maar het is geen egodocument, geen uitlaatklep. Scènes uit een giftige relatie is literaire fictie met maatschappelijke urgentie. Het boek vraagt aandacht voor vrouwen die gevangen zitten in relaties die hun eigenwaarde uithollen. Tegelijk is het een pleidooi voor autonomie, herstel en zelfrespect.
Een must-read voor iedereen die wil begrijpen hoe giftige relaties ontstaan — en hoe je eruit kunt breken. Tjin toont: zelfs in het donker kun je je stem terugvinden.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Boekenkrant.com
Leesadvies voor jongeren
Hoe herken je een giftige relatie? In deze indringende roman volg je Hermine, die stap voor stap haar stem terugvindt na jaren van manipulatie en onderdrukking. Scènes uit een giftige relatie is rauw, eerlijk en herkenbaar voor iedereen die zoekt naar zichzelf.
Een relatie als valstrik
Als het verhaal begint – in 1979- is Hermine zeventien, een slimme, nieuwsgierige jonge vrouw uit een Chinees-Surinaams gezin. Ze woont bij haar dominante moeder, met wie ze een moeizame band heeft. De geborgenheid en aandacht waar ze naar hunkert, vindt ze niet thuis. Wanneer de vijf jaar oudere Berend interesse toont, voelt dat als een wonder. Eindelijk wordt ze gezien. Ze voelt zich bijzonder, gewild. Maar wat begint als liefde, ontaardt langzaam in controle, afhankelijkheid en zelfverloochening.
Berend komt zelf ook uit een gezin met problemen: een moeder die verslaafd is aan alcohol en gefrustreerd is, bepaalt wat er gebeurt. Berend is in eerste instantie charmant, zorgzaam zelfs. Maar zijn woorden worden steeds dwingender: “Afspraak is afspraak” herhaalt hij als een mantra, ook als die afspraken eenzijdig zijn. Hermine wordt gekleineerd door zijn familie, genegeerd door zijn moeder, psychologisch ondermijnd door hemzelf. Toch blijft ze — uit angst, uit hoop, uit liefde, uit loyaliteit. Steeds opnieuw weet Berend het zo te draaien dat Hermine zich schuldig voelt — alsof háár gedrag het probleem is. Dat is de tragiek én de kracht van deze roman: Tjin toont hoe iemand kán blijven in een situatie die van buitenaf onbegrijpelijk lijkt.
Taal als wapen
Diana Tjin toont met veel nuance hoe gaslighting (een vorm van psychische manipulatie) werkt: hoe woorden wapens kunnen worden, hoe een partner steeds de werkelijkheid verdraait totdat je je eigen herinneringen en emoties wantrouwt. “Waarom blijf je maar zeuren over onze zogenaamde ongelijke onderlinge verhouding?” sneert Berend. Hermine probeert zich te verweren, maar twijfelt al snel aan zichzelf. “Ben ik dan gek,” vraagt ze zich af. Ze zoekt naar manieren om haar eigenwaarde te herontdekken. Ze probeert zich te verantwoorden, stelt zichzelf vragen, rationaliseert zijn gedrag.. In ogenschijnlijk gewone zinnen verschuilt zich Berends controle, afwijzing, manipulatie. Berends macht zit in kleine dingen: een laatdunkende blik, een omgekeerde logica, een kus na een vernedering. Je ziet het gebeuren — en voelt de beklemming. Die psychologische complexiteit maakt van deze roman méér dan een getuigenis: het is een literaire les in relationele dynamiek.
Een relatie als theaterstuk
Een prachtige stilistische keuze van Tjin is de manier waarop ze bepaalde scènes in toneelvorm presenteert. Met regieaanwijzingen als “personages”, “decors” en “handeling” suggereert ze dat Hermine haar eigen leven beleeft alsof het een toneelstuk is. Deze vorm versterkt het gevoel van vervreemding. Ze is niet langer de hoofdpersoon in haar leven, maar een figurant in het script van een ander. De vorm weerspiegelt de psychische vervreemding van Hermine. Ze tonen hoe ze haar grip op de werkelijkheid verliest — een krachtig literaire weergave van psychische druk en dissociatie.
Culturele context: tussen zichtbaarheid en zwijgen
Naast de psychologische dynamiek speelt ook Hermine’s achtergrond een rol. Ze is dochter van een Chinees-Surinaamse vader, die ze stiekem bezoekt. Zijn advies — “Zorg eerst dat je iets voor jezelf opbouwt” — wordt een moreel baken. Wanneer hij plots overlijdt, voelt ze zich volledig ontworteld. Mooi is de scène waarin hij als in een droom aan het einde terugkeert: niet als spook, maar als richtingwijzer.
Haar migratieachtergrond versterkt ook het gevoel van ‘tussenin’ staan: niet alleen tussen twee culturen, maar ook tussen haar verlangen naar zelfstandigheid en de druk om loyaal te blijven — aan haar partner, haar familie, haar afkomst. Tjin toont subtiel hoe culturele afkomst doorwerkt in relationele dynamiek.
Van schaduw naar stem
De kracht van Scènes uit een giftige relatie zit niet alleen in de analyse van destructieve patronen, maar ook in de geleidelijke verschuiving van slachtoffer naar overlever. Hermine is geen willoze vrouw. Ze verandert van studie, zoekt werk, stelt vragen. Ze wil weg van Berend, maar durft niet. Ze houdt van hem, maar vreest dat ze “de rest van haar leven moet doorbrengen als een vormloze schaduw in het schimmenrijk van onderdanige vrouwen.”
Langzaam, stap voor stap, hervindt ze haar stem. Haar ontwikkeling is pijnlijk herkenbaar én hoopgevend. Ze doorziet de patronen, ook al kan ze er nog niet meteen uit breken.
Een van de mooiste metaforen uit het boek is de beschrijving van Hermine als “een leuk uitziende glazen stolp van een lege taartschaal die van binnen gevuld is met niet anders dan stilstaande lucht.” Pijnlijk, maar ook poëtisch: het geeft aan hoe leeg en onzichtbaar iemand zich kan voelen in een onderdrukkende relatie.
Geen egodocument, maar een krachtig getuigenis
In de opdracht schrijft Tjin: “Voor mijn broers en zussen. Dank. Iedereen die erbij was en niet heeft weggekeken.” Daarmee is duidelijk dat deze roman wortelt in persoonlijke ervaring. Maar het is geen egodocument, geen uitlaatklep. Scènes uit een giftige relatie is literaire fictie met maatschappelijke urgentie. Het boek vraagt aandacht voor vrouwen die gevangen zitten in relaties die hun eigenwaarde uithollen. Tegelijk is het een pleidooi voor autonomie, herstel en zelfrespect.
Een must-read voor iedereen die wil begrijpen hoe giftige relaties ontstaan — en hoe je eruit kunt breken. Tjin toont: zelfs in het donker kun je je stem terugvinden.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Boekenkrant.com
Leesadvies voor jongeren
Hoe herken je een giftige relatie? In deze indringende roman volg je Hermine, die stap voor stap haar stem terugvindt na jaren van manipulatie en onderdrukking. Scènes uit een giftige relatie is rauw, eerlijk en herkenbaar voor iedereen die zoekt naar zichzelf.
1
Reageer op deze recensie
