Bijzonder begin

Een Dichter des Vaderlands die debuteert met een roman: dat belooft een bijzonder begin van een nieuwe weg. ‘Tot alles in beweging komt’ begint zelf ook bijzonder. Door de ogen van een jong kind volg je het overlijden van haar vader. Direct daarna volgt een brieffragment van een ontsnapte gevangene, dat associaties oproept met de film ‘The Shawshank Redemption’. Deze vreemde combinatie is er eentje die de kern raakt van het verhaal dat Ester Naomi Perquin vervolgens ontvouwt.

Ela is auteur en overweegt te gaan schrijven over haar privéleven: het overlijden van haar vader, herinneringen aan haar jeugd, haar relatie met twee broers en de geboorte van haar dochter. Eerder schreef ze al over haar vroegere rol als gevangenisbewaker, waarmee je als lezer ook uitgebreid kennismaakt in dit boek. Dit roept de vraag op in hoeverre dit verhaal autobiografisch is. Perquin werkte zelf als cipier en schreef daar eerder een bundel over: ‘Celinspecties’.

In dit werk valt stilistisch het nodige op, wat gezien de achtergrond van Perquin niet vreemd is. Meest in het oog springt de opsomming op die de auteur voor zeer verschillende thema’s inzet. Omdat deze opsommingen vaak inzoomen op details, wordt het lezen een bijna (niet altijd even prettige) fysieke ervaring. Zo krijg je een flinke reeks beschrijvingen van het mannelijke geslachtsdeel te verwerken en een lijst met de omstandigheden waaronder jonge ouders leven: “De natte liga’s, de afgelikte rijstwafels, afgekloven stukken komkommer. De klontjes appel in mijn haar, in mijn decolleté, de kruimels langs de elastische band van mijn corrigerende onderbroek. De melk-, spuug- en snotvlekken op mijn schouders, mijn rug, mijn armen, in mijn hals, in mijn nek, op al mijn kleren, zelfs de kleren die ik net had aangeschaft; zodra ik ze uit de kast haalde en het kaartje van de winkel verwijderde verschenen de vlekken, opwellend vanuit de stof zelf. De broodkorsten die achter de verwarming waren gepropt, onder de vensterbank geplakt, aan een stoelpoot vastgekleefd. De gevallen rozijntjes die ik, steeds opnieuw, aanzag voor dode vliegen. De kleverige vingers op elk denkbaar oppervlak. “

Ook qua structuur gebeurt er veel. Er zitten vaak tijdsprongen in het verhaal, waardoor het lezen soms fragmentarisch is. Daarbij wordt de verhaallijn van Ela gecombineerd met fragmenten die gaan over voortvluchtigen. Deze fragmenten zijn veelal symbolisch en staan als een soort wegwijzers voor ieder nieuw deel van het verhaal.

Sommige delen van het boek zijn bovendien wezenlijk anders dan andere. Er is een deel waarop wordt teruggeblikt op een eerdere liefdesrelatie. Hier is ineens sprake van een je-perspectief. En aan het einde matigt de auteur het stilistische geweld en gaat het er juist om wat er niet wordt gezegd.

Deze veelzijdigheid maakt het lezen af en toe een ritje in een achtbaan. Je wordt van de ene naar de andere kant geslingerd in een duizelingwekkend tempo. Enige disbalans is aanwezig. Het knappe is dat het Perquin toch lukt om de lezer tijdens de rit vast te houden en aan het denken te zetten. Al die verschillen vormen samen de thematische kern: wie is een persoon ten opzichte van anderen? Dat maakt dit debuut een bijzonder begin van een hopelijk succesvolle carrière als romanschrijver.