John Puller slaagt voor eerste optreden

In 2011 verscheen De provocatie, het eerste deel van een serie met adjudant John Puller van de US Army’s Criminal Investigation Division (ACID). Voor auteur David Baldacci was de militaire wereld een compleet nieuwe en hij heeft daarom veel onderzoek moeten verrichten om zich de gebruiken en terminologie van het leger eigen te maken. Hij heeft hiervoor zelfs een militaire training in Fort Benning, een legerbasis in de staat Georgia, gevolgd. Dit alles kostte hem veel inspanning, maar aan de andere kant gaf het hem ook een flinke hoeveelheid energie.

Op een warme zomermiddag treft een postbezorger het kleine plaatsje Drake de levenloze lichamen aan van een gezin van vier. Een van hen is kolonel in het leger en werkzaam bij de militaire inlichtingendienst DIA. Om deze reden wordt CID-agent John Puller opgedragen de lokale politie met het onderzoek te helpen. Samen met rechercheur Samantha Cole gaat hij aan de slag, maar veel vorderingen maken ze niet. De zaak wordt complexer als ze nog twee vermoorde mensen vinden. Van de bewoners van het plattelandsstadje hoeven de speurders niet te rekenen op veel medewerking. De tijd begint echter wel steeds meer te dringen.

Voor de inwoners van de Amerikaanse staat West-Virginia was de steenkoolwinning een van hun belangrijkste inkomstenbronnen, maar nadat hier aan het eind van de jaren tachtig van de vorige eeuw de klad in kwam, betekende dit voor hen het begin van een armoedig bestaan. Bergdorpjes stierven uit en zagen er steeds meer uit als spookstadjes. Het kleine – waarschijnlijk fictieve – plaatsje Drake, dat de setting vormt voor het verhaal in De provocatie, is daar een goed voorbeeld van. Baldacci geeft de sfeer die er heerst uitstekend weer: de armoede, de vijandigheid ten opzichte van vreemdelingen en superrijken, maar toch ook het redelijk gemoedelijke, hoewel dat voor niet iedereen geldt. In ieder geval kan de lezer zich volledig verplaatsen in de omstandigheden en kan hij zich een goede voorstelling van de omgeving maken.

In het verhaal maakt diezelfde lezer kennis met John Puller, een uit de kuiten gewassen militair die een oorlogsverleden in Afghanistan en Irak heeft. Dit speelt hem soms parten, maar desondanks heeft hij er eveneens wel voordelen van. Omdat er mondjesmaat iets over hem verteld wordt, leer je hem vrij goed kennen en blijkt hij het ruwe bolster, blanke pit-type te zijn. Hij is geen onoverwinnelijke superheld, maar laat evenmin over zich heenlopen. Hij neemt de lezer al snel voor zich in, waarbij zijn cynisme een van zijn opvallendste en mooiste karaktertrekken is. Samantha Cole, met wie hij tijdelijk samenwerkt, is heel anders dan hem, maar niet minder interessant. Ook over haar wordt meer dan voldoende verteld om je een beeld van haar te kunnen vormen.

Aanvankelijk begint de plot nogal stroef, onder andere veroorzaakt door de vele afkortingen – die overigens wel worden verklaard – aan het begin van het verhaal. Dit verandert echter al snel, waarna het tempo heel behoorlijk wordt, er voldoende spanning is en zich diverse onverwachte situaties voordoen. De opbouw is zorgvuldig en goed en de auteur werkt naar een climax toe die zowel bevredigend als onbevredigend is, maar wel alle eventuele openstaande vragen beantwoordt. Tussendoor heeft het er alle schijn van dat Baldacci een enigszins verkapte vorm van kritiek geeft op de behandeling van iedereen die de dupe is geworden van de steenkoolperikelen en de gevolgen daarvan. Een minimaal politiek statement innemen is hem dus niet vreemd.

Natuurlijk is het bij een eerste deel van een nieuwe serie altijd afwachten of het zal aanslaan. Wat betreft De provocatie kan daar geen enkele twijfel over bestaan, want dat doet het boek zonder meer. Het eerste optreden van John Puller als personage is hoe dan ook zeer geslaagd.