Onderhoudende en afwijkende leesbelevenis

Wie altijd al een keer in de schoenen van een rechercheur heeft willen staan, krijgt nu een kans. Want in Los jij de moord op?, het in 2025 verschenen Nederlandstalige debuut van de Brit Antony Johnston, is het de lezer degene die – de titel zegt het al – een moord mag oplossen. Het idee voor deze interactieve politiethriller ontstond meer dan tien jaar geleden, maar toen wist de auteur nog niet hoe hij een en ander vorm kon geven. Hij is hier over gaan nadenken en begin 2023 had hij zijn eureka-moment en begon hij aan zijn project.

Hierin ben jij de hoofdinspecteur en samen met je nieuwe partner, brigadier McAdam, moet je in het exclusieve kuuroord Elysium de dood van aannemer Howard Kennedy onderzoeken. Aanvankelijk wordt gedacht aan zelfmoord, maar omdat je in zijn borst een handvork aantreft en hij ook nog eens een roos in zijn mond heeft, concludeer je meteen dat het om moord gaat. Eén ding weet je zeker: de man is van een balkon gevallen van een afgesloten kamer die alleen voor personeel toegankelijk is. Omdat de sleutel van deze ruimte zoek blijkt te zijn, kan in feite iedereen de dader zijn.

Voordat het verhaal daadwerkelijk begint, geeft de auteur je – de lezer – een instructie hoe je met het boek moet omgaan om zo de moord op te lossen. De bloemen van Elysium, want deze naam heeft de zaak gekregen, is, zo waarschuwt hij, geen doorsnee zaak, en het boek is geen doorsnee boek. Tijdens en na het lezen van de uitleg merk je dit ook, want om tot een goede verhaallijn te komen, swipe je als het ware van het ene willekeurige hoofdstuk naar het andere. Het heeft dus geen enkele zin om de plot op een normale manier, dus van begin tot eind, te lezen. Als je dit, tegen beter weten in, wel doet, merk je snel dat er geen touw aan vast te knopen is en dat iedere logische volgorde ontbreekt. Met andere woorden, neem deze instructies ter harte en volg ze op. Pas dan heb je de interactieve beleving en zie je dat het verhaal een degelijke opbouw heeft.

De moord zelf, de ondervraging van diverse verdachten, de setting en ook nog eens de bijkomstige weersomstandigheden zijn eigenlijk niet eens zo heel erg bijzonder en doen qua sfeer enigszins denken aan de televisieserie Midsomer Murders en de karakters van de rechercheurs (jijzelf en je partner McAdam) hebben in de verte iets weg van die van inspecteur Thomas Lynley en zijn assistent Barbara Havers, beiden uit de boeken van Elizabeth George. Ongeacht de beslissingen die je neemt – aan het eind van ieder hoofdstuk kun je één of meer keuzes maken – bevat de plot allerlei wendingen waarmee de auteur niet alleen probeert je op het verkeerde been te zetten, maar je ook laat nadenken over de volgende te nemen stap.

Net als in ieder ander politieonderzoek krijg je tijdens de ondervragingen te maken met verdachten die liegen of bepaalde feiten verzwijgen. Dit is behoorlijk cliché, maar wel conform de werkelijkheid. Hierdoor loopt je speurwerk natuurlijk vertraging op, maar door deductie en het trekken van de juiste conclusies zal het uiteindelijk lukken de moordenaar te ontmaskeren. Veel spanning moet je echter niet verwachten. Dit is niet erg, want je nieuwsgierigheid naar de gevolgen van de keuzes die je maakt vergoeden veel. Je wilt per slot van rekening toch weten of er een goede rechercheur in je schuilt.

Hoewel Los jij de moord op?, dat vertaald is door Marike Groot en Sander Brink, dat als verhaal niet zo heel veel om het lijf heeft en evenmin uniek is, is het concept wel degelijk uitzonderlijk. De rol van de lezer is actief en daarom is deze politiethriller een onderhoudende en afwijkende leesbelevenis.