Een zoektocht naar de waarheid

Lotte’s man pleegt onverwacht zelfmoord op de Camino. Waarom? Dat is de centrale vraag in ‘De Camino’ van Anya Niewierra, winnaares Hebban Thrillerprijs 2022 en NS Publieksprijs 2023. Lotte besluit antwoord te willen op die vraag en gaat op onderzoek uit. Ze gaat letterlijk in de voetsporen van haar man staan en de Camino precies lopen zoals haar man dat deed. Wat heeft zijn verleden te maken met zijn zelfmoord?

Het boek heb ik één ruk uitgelezen en toch geef ik het geen vijf sterren (maar vier). Allereerst de positieve punten: ik vind het heel interessant dat de oorlog in de Balkan een grote rol speelt in dit verhaal. Zelf weet ik daar weinig vanaf dus dit was vernieuwende stof voor mij. Als je niet tegen gruweldaden kan, moet je soms kleine stukjes overslaan.

Een ander thema dat in het boek zit, is de discussie: nature of nurture? Hoe wordt iemand een oorlogsmisdadiger? Wat kies je zelf en wanneer ben een schaap die de meute volgt? Wat is de invloed van meerdere generaties met PTSS uit WOII? En wat doet oorlog met de volgende generatie? De auteur neemt hier overigens wel een duidelijke mening in, wat ik dan toch wel jammer vind. Ik had het mooier gevonden als ze beschouwend en objectief was gebleven. Toch probeert ze aan het einde wel de actualiteiten erbij te betrekken en zet ze je tot nadenken over armoede, propaganda, onderwijs en opvoeding. “Wat als je ergens opgroeit waar je etnische achtergrond er niet toe doet?” (2021: p. 339)

Daarnaast weet de auteur het hoofdpersonage Lotte zo neer te zetten dat je met haar meeleeft: haar blaren, haar verwarring, haar vermoeidheid, haar ontwikkeling. Het voelt bijna net alsof je zelf de Camino bewandelt en door haar vragen en de ontstane open plekken blijf je nieuwsgierig naar de rest.

Waar ik minder enthousiast ben, is de vertelwijze. Wat ik er wel leuk aan vind is dat er twee verhaallijnen door elkaar lopen: vroeger (via brieven) en nu. Maar daardoor krijg je een alwetend perspectief met als gevolg dat je veel eerder dan Lotte dingen doorhebt/vermoedt. Haar reacties voelen dan naïef aan en het zorgt voor een mate van voorspelbaarheid. De quotes aan het begin van ieder hoofdstuk kon ik wel waarderen en zette me ook tot nadenken.

Uiteindelijk krijg je een duidelijk antwoord op de centrale vraag en de laatste 40 pagina’s bevatten een interessante plottwist. Dat maakt het einde tof en bevredigend. Samenvattend sprak de schrijfstijl mij deels aan. De thematiek, ruimte, het personage, de spanning en het einde vond ik goed en daarom raad ik het boek aan! Of het boek terecht de NS Publieksprijs heeft gewonnen? Daar zou ik graag met je over in discussie gaan ;) !