Betalen met je leven

Betalen met je leven
Betalen met hun leven is wat veel jonge mannen deden in het non-fictie boek “De grootste bankoverval aller tijden”.
Het is een gedegen en indrukwekkend werk dat Frank Krake na vijf jaar research in maart 2022 heeft gepubliceerd.
De inhoud. In 1944 is een Almelose knokploeg actief in het verzet. Veel leden komen uit de AJC, Arbeiders Jeugd Centrale, de jongerenafdeling van de SDAP, voorloper van de Partij van de Arbeid. Ze blazen spoorlijnen op, overvallen treinen en distributiecentra. De jonge vrouw Tini doet gevaarlijk werk als koerierster. In twee banken in het centrum van Almelo ligt een gigantisch kapitaal. De vijf verzetshelden die op de cover van het boek staan presteren het 46 miljoen gulden te roven en te verbergen in een hooiberg in het buitengebied van Almelo. Het is de grootste bankoverval die ooit ter wereld werd gepleegd! Helaas, de overvallers komen er niet mee weg en worden overgebracht naar Duitsland waar ze in concentratiekampen terecht komen. De afloop kan iedereen wel bedenken.
Het boek leest in de eerste helft als een spannend jongensboek maar naarmate je verder komt en je je realiseert dat dappere jonge mannen hun leven en hun geliefde of hun gezin op het spel zetten om anderen de vrijheid te geven, wordt het lezen van dit boek steeds heftiger en emotioneler. De verzetshelden worden voor de lezer echte mensen met verdriet, angst voor hun leven en dat van de makkers in het verzet, angst voor de achtergebleven vrouw, kinderen en ouders. Hartverscheurend vond ik de laatste zin uit een brief die Derk Smoes schreef aan zijn hoogzwangere vrouw. ‘Wil je de baby naar mij vernoemen’? Hij lijkt al te voelen dat het niet goed meer kan aflopen.
De stijl is wat je verwacht van een non-fictieboek. Recht toe, recht aan, zakelijk en soms afstandelijk. Toch gloren hier en daar mooie formuleringen. Bladzijde 33: ‘Het was een kwestie van tijd voordat ook Nederland de laars in de nek zou krijgen’. Bladzijde 370 over een trein richting Duitse concentratiekampen ‘Langzaam verdween de trein in de nacht, tot ze hem alleen nog konden horen—en zelfs dat niet meer’.
Dat ik dit boek lees in de tijd dat er dagelijks gruwelijke tv-beelden te zien zijn uit de oorlog in Oekraïne maakt het lezen nog ongemakkelijker en verdrietiger.
De vorm van dit boek is prachtig en heel verzorgd. De vele foto’s en met name de portretten van de verzetshelden maken dat zij heel dichtbij de lezer komen. Ook de cover is een kunststukje van goed gekozen kleur en opzet. De eerste prijs voor de mooiste cover van het jaar zou ik terecht vinden.
Frank Krake heeft een geweldige prestatie geleverd, bijna wetenschappelijk als je ziet op hoeveel bronnen het verhaal is gebaseerd. Vijf jaar van zoeken, speuren, bronnen raadplegen, interviews met nabestaanden is voorafgegaan aan de publicatie van de grootste bankoverval aller tijden.