Mooie, vaardig geschreven roman die voortdurend blijft verrassen

(Deze bespreking verscheen eerder in het tijdschrift Fantastische Vertellingen nummer 51 – december 2019)

Gert-Jan van den Bemd verscheen met verhalen en illustraties in de fantastische uitgaven van de Stichting, Ganymedes, Fantastische Vertellingen en Tsjonge. Hij is de belangrijkste auteur van Magy en het Fibonacci Mysterie, het zesde nummer van het magazine REALmag, dat ik classificeerde als een grafische sciencefictionroman.

De Verkeerde Vriend is geen sciencefiction, fantasy of horror, al zal het verhaal voor iedere middelbare vader met een in de puberteit aanbelande dochter iets afschrikwekkends hebben. Het populaire label “thriller”, of nog beter: “literaire thriller”, ontbreekt op de omslag, dus dat is het ook niet, al gaat het met vandalisme, politie-onderzoek, moord en doodslag wel degelijk die kant op, ook omdat Van den Bemd de ogenschijnlijk wat los hangende verwikkelingen slim en schrijfvaardig tot een ontknoping weet te verweven, die logisch voortvloeit uit de gebeurtenissen en die je toch verrast. Gebouwd op een decor van omstandigheden die neigen naar absurdisme maar dat toch niet zijn, en die daardoor misschien wel triest zijn zonder triest te worden. Ik denk daarbij aan het werk van de hoofdpersoon Werner, en aan de camping met de caravan op een vaste staanplaats, waar Werner met zijn vrouw Murielle en dochter Roos het grootste deel van hun tijd doorbrengt.

Het begint al meteen heel intrigerend met een proloog waarin Werner een prostitué bezoekt, waarbij al snel duidelijk wordt dat hij daar om een andere reden is, wat tot een kolderieke situatie leidt. Daarna begint de roman met hoofdstuk 1, met de snelle, prachtige zin “Zolang je iets niet ziet, is het er niet, is het nooit gebeurd”, waarin het gezin op de camping is, bij het zwembad. “Leuk hier, hè jongens?” zegt een van de andere campingbezoekers. “Roos moet een nieuwe bikini. Ze knalt zowat uit haar topje.” zegt Werner tegen zijn vrouw Murielle. Ze bespreken het bezoek van familie en het wegbrengen van dochter Roos met twee vriendinnen naar Alcatraz, en dat is “geen discotheek, het is een club.” De caravan die ze hebben op de camping in hun eigen woonplaats, ziet er nog net zo uit als toen hij zes jaar eerder werd afgeleverd.
Je weet dat Werner vanuit deze situatie bij de prostitué terecht zal komen en de raadselachtige situatie waar het boek mee begint dan duidelijk zal zijn.

Het vertrekpunt zal iedere vader met alleen een dochter (of dochters) die de puberteit bereiken bekend zijn. Opeens moet je in samenwerking met de ouders van de vriendinnen van je dochter een haal- en brengservice organiseren om hun bezoek aan discotheken te faciliteren. Goede kans dat het een service is die je terugbrengt naar je eigen vroegere leven, vijftien tot twintig jaar eerder, totaal anders en al bijna vergeten, want vrouw en kind en carrière en huis… Natuurlijk brengt die dochter dan ook vrienden mee naar huis, jonge mannen die je nog concreter confronteren met wat je zelf ooit ook was. En Gert-Jan van den Bemd wrijft het zijn hoofdpersoon Werner nog wat meer in, wat de eerste keer dat hij zijn dochter wegbrengt treft Werner daar zijn oude, uit het oog verloren stapmaatje Gus, die uitsmijter is bij de club waar dochter Roos heen gaat.

Een mooie, vaardig geschreven roman, met als enige punt voor verbetering wellicht de emotionele diepte van de hoofdpersoon. Van een vader verwacht je toch iets meer zorg over de dochter, dan de erg op zichzelf gerichte Werner toont, om maar iets te noemen.
Ik ga niets vertellen over het verdere verhaal, want in dit verhaal met veel droge humor en verrassingen, een verhaal dat leest als een trein, zitten zoveel kleine sub-spanningsboogjes dat ik alleen maar dingen zou verklappen. Wat natuurlijk wel duidelijk is, is dat Rico, de jongen die dochter Roos mee naar huis neemt, de verkeerde vriend is. Dat vertelt de titel. Maar wat de titel niet vertelt, is voor wie deze vriend verkeerd is, voor dochter Roos of voor vader Werner. Of voor allebei? Is hij eigenlijk wel zo verkeerd?
Nee, geen sciencefiction, fantasy of horror, maar wel een heel diverse roman van een schrijver die iets met het fantastische heeft.