Een intrigerend en pakkend verhaal

(Deze recensie verscheen eerder in het tijdschrift Fantastische Vertellingen)

Kraaien in het paradijs van Ellen de Bruin (Prometheus, 2021) is klimaatfictie en, nog belangrijker, het biedt een intrigerend en pakkend verhaal. Drie verhaallijnen die aan het einde mooi samenkomen: het heden van nu en gisteren, de gebeurtemissen van vijftien jaar geleden, en een derde lijn van verhalen die de gebeurtenissen die tot het heden hebben geleid een mythische hoedanigheid geven.
De vrouwlijke hoofdpersoon Lipa, de belangrijkste verteller, leeft op een eiland dat doet denken aan onze vakantiebestemmingen die zo populair waren en zijn. Maar in het heden van Lipa, ergens in onze toekomst, is iedereen daar al vertrokken. Geen communicatie, het internet is uitgezet, een toeristenresort waar geen toeristen meer komen. En dan, na een lange tijd, arriveert er weer iemand. Wie is Lipa? Hoe is ze daar gekomen? Hoe is het eiland zo geworden. En wie is de man die nu opduikt? Eindelijk weer een toerist? En de kraaien uit de titel die Lipa ziet, wat is hun rol?
Vijftien jaar eerder was er Tjal, een totaal op zichzelf gerichte rijke zakenman die net de autobiografie van zijn succes heeft geschreven en op het eiland, waar een guru zijn sessies uitvoert, geheel niet op zijn plaats is. Een man die denk dat de wereld naar zijn luimen hoort te gaan en die president van de wereld wil worden.
En daar tussendoor de verhalen uit het verleden. Over bijvoorbeeld de laatste kat, de laatste geiten, de laatste bomen. Over de jeugd van de weinige eilandbewoners die zijn achtergebleven, hoe Lipa daar terecht is gekomen. Verklaringen en toelichtingen van hoe het allemaal zo gekomen is.
Steeds heden, 15 jaar terug en dan een verhaal uit het verleden.

Opmerkelijk is dat het verhaal de indruk van ‘Young Adult’ maakt, zonder het te zijn. Dat komt denk ik door de heldere, directe schrijfstijl, die aansluit bij de ogenschijnlijk eenvoudige gedachtenwereld van de hoofdpersoon Lipa en bij de levenssfeer van de wat primitieve eilandbewoners. En het wordt benadrukt doordat in de verhalen uit het verleden een paar keer een kind/puber de hoofdpersoon is. De totale roman is geen Young Adult, maar de toon is er wel en aan het einde vroeg ik me af of dit een bewuste uitbeelding is van de “afbrokkelende beschaving” waar de flaptekst het over heeft, waarin volwassenen in toenemende mate aan de versimpeling van Youg Adult zijn en het management in bedrijfsleven en overheid alleen nog maar via de zogenaamde ‘Jip en Janneke-taal’ geïnformeerd kunnen worden.

Maar Kraaien in het paradijs is een mooi verhaal dat je met aandacht blijft lezen. Een literaire toekomstroman waarin de toekomst niet alleen een decor is voor autobiografische gebeurtenissen. Een desolate toekomst die vaak met humor wordt verwoord. Deze keer stem ik helemaal in met de tekst op de achterflap: “Kraaien in het paradijs is een toekomstsprookje, maar ook een nachtmerrie van deze tijd. Een bedrieglijk lichtvoetige, ingenieus geconstrueerde roman over eenzaamheid, machtsmisbruik, klimaatverandering en afbrokkelende beschaving.”