Algerijnse roman met universele thema's door Truus Rozemond

Maïssa Bey ‘Daar in de bergen…’
Een Algerijnse roman over universele thema’s

Op weg van Amsterdam naar Utrecht installeer ik me op mijn lievelingsplek in
het bovenste gedeelte van de intercity, de plek direct na binnenkomst met een
krappe zitplaats voor twee tegenover een zitplaats voor één: beenruimte
gegarandeerd. Zelden gaat iemand naast me zitten, maar dit keer wijst een
jongeman op de plek bij het raam. Die wil hij, beslist niet de plaats tegenover
me.
Ik haal mijn jas en tas weg, hij ploft neer en wijst op het teken ‘stiltecoupé’: Is
het mij wel eens opgevallen dat reizigers in een stiltecoupé wel gekleurde
mensen terecht wijzen als die zitten te praten maar nooit witte mensen?
‘Ze vinden dat je te gast bent en je daarnaar moet gedragen,’ zegt hij
verontwaardigd en iets te hard.
Dit voorval schoot me te binnen toen ik de novelle ‘Daar in de bergen…’ van
Maïssa Bey las. De hoofdpersoon hoopt op een treincoupé voor zich alleen maar
achtereenvolgens kiezen twee medepassagiers er een plaats. Ongewild komt een
gesprek op gang. Onder dat gesprek zit een wereld van persoonlijke en pijnlijke
geschiedenissen die zich naar de oppervlakte dringen.
Ze zegt niets. Waarom wil hij praten over Algerije? Alleen omdat zij Algerijnse
is? Ze heeft niets te vertellen, ze heeft hem niets te zeggen. Ze pakt haar boek
weer.
Er zijn voorbijsnellende landschappen, er is gesnerp van wielen op wissels,
cadans in de beweging van de trein. Er zijn tussenstops op weg naar Marseille.
De hoofdpersoon in het verhaal is de dochter van een vrijheidsstrijder. Haar
vader is gemarteld en vermoord toen ze vijf jaar oud was. Ze heeft geen
herinnering aan hem. Ze is in Frankrijk omdat ze de verschrikkingen van de
burgeroorlog in haar land (1992-2000) niet langer verdraagt.
Ze is niet gekomen om te vergeten. Alleen even respijt. Maar hoe zou haar dat
moeten lukken wanneer steeds weer de bloederige kant van haar land wordt
opgeroepen?
Beelden en herinneringen uit zijn tijd als dienstplichtig soldaat tijdens de
onafhankelijkheidsstrijd in Algerije drijven de man tegenover haar er toe het
gesprek te zoeken, voorzichtig om te voorkomen dat de vrouw afhaakt.

Marie is de derde persoon in de coupé. Zij is de kleindochter van een Franse
koloniaal. Ze zou meer willen weten of de geschiedenis van haar opa di
verweven is met de onafhankelijkheidsstrijd die van 1954-1962 woedde: Ze
hoort in de stemmen van die man en die vrouw die rustig, beleefd, discussiëren,
een ongedurigheid, een commotie die van diep komt, van dieper dan de woorden
die ze hoort.
De Algerijnse leest het boek van Bernard Schlink ‘De voorlezer’ en, zoals in die
roman, blijkt aan het einde van de reis de dader een menselijk gezicht te hebben.
De novelle beslaat 90 pagina's, inclusief een nawoord van Désirée Schyns,
gepromoveerd op de verbeelding van de Algerijnse onafhankelijkheidsoorlog in
fictie van Franstalige Algerijnen. Paperbackuitgave, prijs 15 euro via de
boekhandel.
De schrijfster (1950) woont en werkt in West Algerije. Voor ze zich helemaal
toelegde op het schrijven, heeft ze Frans gestudeerd en lesgegeven in het
middelbaar onderwijs. Ze heeft verschillende literaire prijzen gewonnen.
drs. Tineke van Roozendaal heeft Franse taal en letterkunde gestudeerd en is
vertaler Frans-Nederlands. Zij heeft eerder twee romans van Maïssa Bey in het
Nederlands vertaald:
 Mijn hart is immers versteend, Artenon, 2015
 Hizya, Artenon, 2017