De emancipatie van de meisjes

Hilary Mantel (1952) schreef verschillende boeken. De eerste roman die van haar hand in het Nederlands verscheen was Wolf Hall, het boek kwam op de shortlist voor de Orange Prize en het won zowel de Man Booker Prize en de Walter Scott Prize, waarmee het een van haar bekendste werken werd (uitgegeven in 32 landen). Naast romans schrijft Mantel korte verhalen. Een veel minder bekend boek van haar hand is Liefde verkennen. In 2018 verscheen de herziene versie van de in 1995 oorspronkelijke Nederlandse vertaling door Marijke Versluys.

De auteur komt uit een arbeidersmilieu en studeerde rechten, evenals hoofdpersonage Carmel in Liefde verkennen. Carmel en haar vriendinnen Karina en Julianne (Julia) zitten samen op school en later op de universiteit van Londen. Het verhaal speelt zich af in de jaren zestig van de twintigste eeuw, de vroege jaren van het hedendaagse feminisme en de druk op de meiden is groot. In een wereld die geregeerd wordt door hiërarchie en klassenverschillen proberen de personages een nieuw leven op te bouwen.

“Als je op je twintigste wist wat je op je vijfendertigste weet, wat zou je dan een heerlijk leven kunnen hebben; aan de andere kant, misschien ontdekte je dan dat je helemaal geen zin had in wat voor leven dan ook.”

Het verhaal wordt in retrospectief door Carmel verteld. Het gaat over de jeugd van de meisjes, zowel op de basisschool als de middelbare school en de universiteit. Dit schoolleven staat centraal en tegelijk weet de lezer niets over het leven van de hoofdpersonages nu. Over het heden vertelt het verhaal ons niets. In de terugblik zet de verteller zich duidelijk af tegen andere romans met gelijksoortige thema’s of die zich afspelen op meisjesscholen. Verschillende keren wordt benadrukt dat dit niet ‘zo’n boek’ is.

Dat kun je als lezer alleen maar met de verteller eens zijn, maar wat is Liefde verkennen dan wel voor boek? Dat is lastig te zeggen. De vriendschap tussen de meiden staat centraal en de realistische roman over dit simpele leven drukt een heimwee uit naar een tijd die eigenlijk helemaal niet zo geweldig was. Het melancholische is aanwezig maar moeilijk aan te wijzen omdat de bewondering van Carmel voor Julia net zo groot is als haar jaloezie en ze een steeds grotere afkeer krijgt van de vreemde Karina.

“Nu mag je niet denken dat dit een verhaal over anorexia wordt. Daar zijn er al te veel van, hele romans over gestoorde meisjes, verwende meisjes, meisjes die wegkwijnen tot schimmen en vervolgens opbollen tot feestballonnen. Nee – en toch is dit deels een verhaal over vlees, over het lichaam dat onze geest bevatte.”

Carmel verwaarloost zichzelf tijdens haar studententijd, grotendeels uit armoede. Ook is er sprake van een lastige familieband tussen haar en haar ouders. Geloof speelt daarbij een grote rol. De meisjes zetten zich ertegen af en langzaam wordt de vrouwenemancipatie zichtbaar, hoewel daar ook kritiek op is. De vrouwen zijn zo in hun tradities opgegroeid dat ze geen idee hebben wat ze met hun opleiding of vrijheid aan moeten en tegelijk is Carmel als de dood voor een zwangerschap.

Liefde verkennen is een boek dat zich laat definiëren door vooral veel dingen niet te zijn. Tegelijk is het een feministisch, realistisch verhaal dat zich kenmerkt door eenvoudigheid en dat ondanks die eigenschap toch de aandacht van de lezer vast weet te houden.