Leer het Baskenland begrijpen

Soms staat er in mijn minibieb ineens een boek dat ik moet lezen. Dat had ik bij deze dikke pil niet meteen door. Totdat ik eens iets verder keek. Aramburu, dat moet een Baskische naam zijn. En de Baskische cultuur vind ik boeiend. De Basken waarmee ik samenwerkte in Spanje waren allemaal sympathiek. De Basken die we tegenkwamen op vakantie daar allemaal gastvrij. Natuurlijk, er bestaat zoiets als de ETA, maar zelfs die hadden – voor terroristen – sympathieke trekjes (vertel ik altijd in de topolessen, met als voorbeeld dat ze regelmatig een bomaanslag aankondigden, om onschuldige slachtoffers te vermijden).

Maar zelfs al heb je sympathieke trekjes, het blijven terroristen. En dat lezen we mooi in dit boek. Twee families uit een klein Baskisch dorp gaan veel met elkaar om. Maar de kinderen kiezen hun eigen pad. Wie staat er voor de nationalistische zaak? Wie kiest er voor de eigen carrière? En dan blijkt er een afpersingsbrief te liggen op het bureau van de ondernemer. Voorheen een man met aanzien in het dorp, nu een paria als hij besluit de brief te negeren.

Alles veranderd. Hoe ga je met elkaar om in het dorp, hoe vertel je het je kinderen, hoe kijk je naar de politiek, hoe leef je verder? Mijn hoofd was helemaal in Baskenland. Vele uitstapjes (zowel plaats als tijd) in het verhaal, maar allemaal ten dienste van het verhaal, nuttig om de hoofdfiguren nog beter te begrijpen.

Aramburu schreef een magnus opus, een zware kwalificatie zonder zijn andere werk te kennen, maar ik ben overtuigd dat een goede schrijver een enkel magnus opus heeft. Dit moet het zijne zijn. Ondanks dat het een dik boek is, geen overbodig bijvoeglijk naamwoord te vinden in het hele boek. Alle verhaallijnen komen prachtig samen, alle standpunten van de vele karakters worden mooi uitgediept. Wil je ook maar iets begrijpen van de Baskische cultuur, wil je de ETA begrijpen, wil je een prachtig verhaal lezen, het kan allemaal met dit boek. Dank voor de anonieme voorbijganger die dit boek (een recensie-exemplaar nog wel) in mijn minibieb achter liet. Volgende keer in Spanje maar eens kijken of er ook dunnere boeken van hem zijn, of zijn Spaans voor mij te volgen is.

Citaat: “’Daarnaast schreef ik tegen misdaden die met een politiek excuus worden gepleegd, in naam van een vaderland waar een handjevol gewapende mensen, met de schandelijke steun van een gedeelte van de samenleving, bepaalt wie tot dat vaderland behoort en wie moet vertrekken of verdwijnen. Ik schreef zonder haat tegen de taal van de haat en tegen de vergetelheid die wordt gepropageerd door degenen die een geschiedenis proberen te verzinnen waarmee ze hun project en hun totalitaire overtuigingen kunnen rechtvaardigen’” (p.490)