Evenwichtsoefeningen van een geleerde magiër, en nog veel meer (om het boeiend te houden)

Dit boek gaat - zoals de titel al duidelijk maakt - over de natuurfilosoof, wiskundige, alchemist, geograaf, koninklijk adviseur, astroloog en astronoom John Dee. Het spitst zich voornamelijk toe op - dat had ondertussen ook al begrepen - de ‘bovenwetenschappelijke’ activiteiten van deze Engelse homo universalis uit de zestiende eeuw.

Het werk nodigt zeker uit tot te lezen. Het formaat is iets groter dan normaal. De kaft is, anders dan normaal, zowel voor als achter, over zij hele breedte dubbel ingevouwen. Het papier is zwaarder dan normaal. Het illustratief materiaal is overvloedig, de lay-out verzorgd. Talrijke kaderteksten zijn afgedrukt op een licht getinte achtergrond. Op de salontafel zal deze luxueuze uitgave zeker niet misstaan. De tijdslijn, bibliografie en het personenregister geven dit werk daarenboven een ‘geleerd uitzicht’. Uw gasten zullen aangenaam verrast zijn dit bij u thuis aan te treffen.

Over de inhoud zelf zijn we minder enthousiast. En daar heeft niet alleen de auteur schuld aan. Zoals vele ontwikkelde mensen uit zijn tijd was Dee afhankelijk van de goedgunstigheid van wereldse machthebbers. Die waren door de band uit op goud dat de alchemisten beweerden te kunnen fabriceren. En op voorspellingen uit glazen bollen of toverspiegels. Dee zag daar wel brood in. Hij deed hierbij beroep op zieners die helaas in de toekomst zagen wat hen goed uitkwam. Politiek en spionage beïnvloedden eveneens de voorspellingen. Doorgaans hadden de mediums een moeilijk karakter. Er moest tevens over gewaakt worden dat hun helderziendheid niet verward werd met ketterse tovenarij. Het was daarom niet slecht gevonden dat Dee contact legde met engelen, geestverschijningen die boven alle verdenking staan. Over dat alles hield Dee vele jaren een dagboek bij dat al eeuwen geleden in druk verscheen.

Magie houdt zich niet aan logica. Geesten zijn doorgaans niet zeer duidelijk in wat ze te zeggen hebben en veranderen soms wel een keer van gedacht. Het luxeboek ‘de magie van John Dee’ is dus gevuld met aannames, vermoedens en niet te bewijzen veronderstellingen. De aangehaalde fait divers en het algemeen tijdkader zijn boeiender dat de magie zelf.

Geesten zijn immaterieel en dat levert problemen op bij het uitzoeken van de overvloedige illustraties. De plaatjes zijn vaak overbodig of van het genre ‘zo zou het eruit kunnen hebben gezien’. Ook foto's van excerpten uit het gedrukte dagboek dienen ons inziens het dieper inzicht niet. We geloven de auteur op zijn woord dat ze erin staan.

Verder zijn de kaderteksten over het algemeen weinig diepgaand. Net als de illustraties moeten ze de achterhaalde magie wat boeiend houden.

Besluit: dit is een boek om mee te pronken. Leg het op de salontafel. Dat kunt u niet met een ebook.