Mijn Winterpad wordt ooit een Zomerpad

Met Winterpad heeft Gera Folkers (1962) een geslaagde en gelaagde psychologische debuutroman geschreven. De roman is opgedragen aan haar overleden zus Joëlza, die gediagnosticeerd was met borderline. Deze problematiek is dan ook een belangrijk thema in de roman. Het fictieve verhaal speelt zich af tegen de achtergrond van Ter Borg in Groningen, de geboortegrond van de (groot)ouders van Folkers. Desondanks is Winterpad geen ‘zwaar’ boek.

Celine, moeder en getrouwd met de begripvolle Thijs, is bezig met het opruimen van de nalatenschap van haar eigen moeder Olga, met wie ze een moeizame relatie had.  Olga leed aan intense woedeaanvallen en verlatingsangst, kende grote stemmingswisselingen en voelde zich helemaal alleen. Als men te dicht bij haar kwam werden ze afgestoten. Ze had als het ware een muurtje om zich heen gebouwd. Een aantal van die eigenschappen herkent Celine ook bij zichzelf; genetische en omgevingsfactoren die een rol kunnen spelen bij borderline.

‘Telkens als er iets veranderde in het ritme van het leven ontspoorde ik. Ik had mezelf niet in de hand. Het vrat aan me. Ik werd nog eenzamer.’

Celine stuit in het huis van haar moeder op een oude Statenbijbel waarin Olga brieven heeft verstopt. De zin ‘vind antwoorden op jouw vragen en ontdek waarom mijn leven een winterpad is’, maakt Celine nieuwsgierig en zorgt dat ze het verleden van haar moeder wil ontrafelen. Tegelijkertijd gaat ze ook op zoek naar zichzelf.   De ouders van Olga verongelukken als ze een jaar is. Het is dan 1930. Ze blijft achter met twee ooms, een huishoudster en een kindermeisje op het landgoed Ter Wolde. Het kindermeisje, waarmee ze een goede relatie heeft, vertrekt als Olga zeven jaar is. Ze voelt zich dan verraden, alleen en bang. ‘Ik had niemand die met mij hand in hand de trap afliep.’ Tijdens de Tweede Wereldoorlog, op 15-jarige leeftijd, ontmoet ze Onno als ze stiekem het huis uitloopt naar het winterpad. Hij wil onderduikers naar een schuilplaats brengen. Het leidt tot een traumatische gebeurtenis die bepalend is voor de rest van haar leven.

Folkers heeft een aantal lijnen ragfijn in het verhaal verwerkt. Borderline is er een van. Ze zet dat niet zwaar aan, zodat Winterpad licht van toon blijft. Ze laat de oorzaken en de gevolgen op een natuurlijke wijze in het verhaal vloeien. Dan valt psalm 23 op. Een psalm die kracht geeft in tijden van angst en verdriet met God als herder die zich over zijn kudde ontfermt. Een van de kernzinnen is ‘De Heer is mijn herder, mij ontbreekt niets.’ Folkers schrijft ‘ik zal niet ontbreken’ en geeft daardoor aan dat Olga er echt bij hoorde en niet alleen stond. Het derde element is de Statenbijbel. Die bevat de geopenbaarde waarheid van God. Niet voor niets lagen de brieven van Olga in deze bijbel, die al zo lang in haar familie was: het bevat haar waarheid.

Het verhaal wordt in de ik-vorm verteld vanuit het perspectief van de belangrijkste personages. Het maakt de lezer betrokken bij het verhaal. Stapje voor stapje leer je de personages beter kennen, leer je ze begrijpen, zie je hun psychologische ontwikkeling. Je verplaatst je in wat ze denken en voelen. Folkers weet de spanning goed vast te houden door steeds nieuwe wendingen in het verhaal aan te brengen door steeds nieuwe vragen op te werpen. Het plot van het verhaal is verrassend. Laagje voor laagje in een heldere stijl bouwt Folkers het verhaal op rondom een aantal sleutelbegrippen: (on)begrip, verdriet, eenzaamheid, aantrekken en afstoten, berusting, maar ook hoop. Een debuut dat staat als een huis en een eerbetoon is aan Folkers’ zus.

‘Elke dag zet ik mijn stappen op mijn winterpad, in de wetenschap dat ik eens zal wonen in een land vol licht en liefde. Mijn pad wordt ooit een zomerpad.’