Een verloren gegaan paradijs.

De Zwevende wereld - Annejet Van der Zijl.
Een verloren gegaan paradijs.
De Zwevende Wereld is een historische roman over een vader en zijn dochter tegen de achtergrond van het Europa en Japan in de negentiende eeuw.
Het is prachtig vorm gegeven met allemaal illustraties erin. De stijlmix tussen de gegevens uit de realiteit, dagboek fragmenten en brieven zijn mooi verweven in het fictiegedeelte.
Het is licht geschreven, leest vlot. Voorin staat een stamboom van de familie Von Siebold en een tijdlijn van de historische gebeurtenissen. Achterin is een kaart van Japan in die tijd afgedrukt.
De auteur Van der Zijl heeft een intensieve research gedaan voor deze roman. Zij heeft veel bronnen geraadpleegd, musea, plaatsen en landen bezocht en met veel kenners van Franz von Siebold gesproken.
Deze ‘Sieboldisten’, mensen die al jaren onderzoek doen naar het werk en de persoon van Von Siebold, hadden haar al gewaarschuwd dat zij waarschijnlijk op een niet zo’n sympathiek figuur zou stuiten. Erger nog een narcistisch persoon.
Dat komt in deze roman heel duidelijk naar voren.
De jeugd van Franz von Siebold is met het verlies van zijn vader op jonge leeftijd en het worden opgevoed door zijn veeleisende ‘Mutti’ nou niet bepaald de jeugd geweest om tot een evenwichtig volwassene op te groeien. Het had hem misvormd tot een onrustige getormenteerde jongeman.
Zijn studietijd is rommelig, hij is niet officieel als arts afgestudeerd. Hij manifesteert zich daarentegen wel als arts.
Dan wil hij aan ‘Mutti’ ontsnappen.
Hij solliciteert bij het Nederlands Indische leger. Hij krijgt een aanstelling als scheepsarts, later wordt hij aangesteld als factorijarts in Desjima, de Hollandse handelspost in Japan.
Op deze post is Sturler ‘het opperhoofd’. Von Siebold manifesteert zich daar niet echt op een sympathieke manier. Eerst is hij kruiperig onderdanig aan zijn ‘opperhoofd’ Sturler, later negeert hij hem, hij besteelt hem zelfs en wil hem eigenlijk wel van zijn macht beroven.
Op Desjima leert Von Siebold Sonogi kennen. Sonogi komt uit een kinderrijk (Japans) gezin met een ‘arme’ vader. Hij verkoopt twee dochters, o.a. Sonogi aan een bordeel. Zij moet niets hebben van de Europeanen, de barbaren, zoals ze genoemd worden. Ze zijn zo afzichtelijk voor haar, ze heeft moeite om er mensen in te zien. Bovendien stinken ze naar al dat vlees wat ze eten! En verspreidt de Nederlandse sterke drank een walm om hen heen.
Toch, Sonogi bedient nog liever Nederlanders dan de Japanners zelf. Bij die Nederlanders kan ze doen alsof het geen mensen zijn. Von Siebold was maar een buitenlander aan wie ze zich wel moest geven! Het was haar ‘werk’. Ze besluit dan toch maar op zijn attenties in te gaan. Het voordeel was economisch.
En dan komt het bericht van Sonogi dat ze zwanger is van hem. Von Siebold voelt zich onoverwinnelijk! Dat past wel bij zijn ‘wereldbeeld’. Ik heb alles, een vrouw, een kind en een wetenschappelijke carrière. Maar hij wil ook alles. Hij wil roem, erkenning, carrière, bezit en als het kon nog veel meer.
Von Siebold is eigengereid, begint zijn eigen (verboden) lucratieve handeltje. Hij doet veel zoölogisch en botanisch onderzoek. Hij voelt zich een held en zoekt steeds verder de grenzen op. Kaarten van Japan… (verboden in het Japan van toen) dat wordt zijn hobby én zijn valkuil. Daar tekent het begin van zijn ondergang zich af. Hij wordt verbannen!
Dan moet je als biograaf door! Je moet zijn bezitsdrang en narcisme invoelend beschrijven, terwijl je steeds meer een afschuw krijgt van deze ‘nooit-tevreden-narcist! Kun je dat als auteur overdragen aan je lezers?
Van der Zijl heeft beschrijft invoelend hoe dat zeer langzaam in zijn werk ging, sluipender wijze. Als Von Siebold succes heeft, zet hij deze manier van doen door. Hij kan er niet tegen dat hij tegen gesproken, tegen gewerkt wordt.
Bij zijn verbanning blijft hij , hoewel zeer sporadisch, contact houden met zijn Japanse liefde en hun dochter. Zo gauw zij schrijft dat ze een nieuwe man heeft, verbreekt hij direct alle contact. Ook met zijn dochter Oine. Zij blijft hem wel schrijven met elk nieuw jaar. Franz antwoordt nooit. Na 30 jaar mag Von Siebold weer Japan in, zijn verbanning is opgeheven.
Oine had zich zo op het weerzien verheugd, maar Franz is alleen uit op het herkennen van zijn eigen (verloren gegane) glorie.
Oine heeft zoveel barrières moeten nemen om te komen waar ze nu is, daar had Franz oor en oog voor moeten hebben. Om als vrouw in het Japan van destijds eerst al je positie te ‘claimen’, dan ook nog uit te groeien tot een toon aangevende arts, ik vind dat getuigen van een sterk karakter en heel veel doorzettingsvermogen. Veel respect voor Oine, een krachtige geëmancipeerde vrouw!
Een prachtig geïllustreerd boek, het leest vlot. Annejet van der Zijl maakt haar ‘reputatie’ van ras-verteller wederom helemaal waar!