Een gedurfde zoektocht naar grenzen.

Wie de roman Sarabande van Sara Sølberg (1983) openslaat, betreedt een wereld waarin psychose, klimaatcrisis en gemis aan moederliefde in een beklemmende en poëtische cadans met elkaar zijn verbonden. In 2016 debuteerde Sølberg met Seismiske smell (Seismische schok), een roman die lovend werd ontvangen en diverse literaire prijzen won. Haar tweede roman toont opnieuw haar ambitie. Dankzij de trefzekere vertaling van Liesbeth Huijer komt haar stijl ook in het Nederlands tot zijn recht.

Centraal staat Silja, een 31-jarige hovenier die zich met haar handen in de aarde bevindt, terwijl de wereld om haar heen uit balans raakt. De temperatuur stijgt, insecten dringen haar huis binnen, en de natuur keert zich steeds nadrukkelijker tegen haar. Als ze met een psychose wordt opgenomen, vervagen de grenzen: tussen lichaam en geest, binnen en buiten, mens en natuur. Zelfs binnen de muren van de kliniek baant de natuur zich een weg.

Op originele wijze verbindt de auteur Silja’s mentale instorting met de brede ecologische ontwrichting. De psychose is niet alleen een persoonlijke crisis, maar ook een metafoor voor een wereld die haar evenwicht verliest. Dat levert scherpe observaties op, zoals wanneer Silja zich tijdens een bloedafname vergelijkt met een bespoten appel, een treffend beeld van vervreemding en controleverlies:

“Alsof ik een aardappel ben, of een appel, en ze zich ervan willen verzekeren dat de bestrijdingsmiddelen de aanbevolen grenswaarden voor gezondheidsgevaar niet overschrijden.”

De roman roept een sterke sfeer op: broos, soms hallucinerend, maar steeds met oog voor het zintuiglijke detail. Wel laat de overdaad aan beeldtaal en symboliek weinig ruimte voor lucht — Sarabande is een intense leeservaring, die veel vraagt van de lezer.

Naast het ecologische en psychologische verhaal is er ook een intieme moeder-dochterlijn die subtiel wordt uitgewerkt. “Onze relatie werd altijd al beheerst door haar verhalen en vertellingen,” zegt Silja, en in dat spanningsveld tussen liefde en verstikking zit een herkenbare kwetsbaarheid. Sølberg schrijft met gevoel voor nuance zonder in dramatiek te vervallen. Haar zorgvuldige stijl weet de verwarring en ontregeling van haar hoofdpersonage overtuigend over te brengen.

Het slotdeel stelt vragen die zelden zo indringend worden gesteld: hoe hervat je je leven na een psychose? Hoe vertel je daarover, zonder jezelf opnieuw kwijt te raken? Sølberg schuwt de ongemakkelijke momenten niet. Sarabande toont een herstelproces dat allesbehalve lineair is, en laat zien hoe genezing ook een vorm van vervreemding kan zijn.

Sarabande is een ambitieuze, geëngageerde en literaire verkenning van grensgebieden — tussen mens en natuur, waan en werkelijkheid, zorg en verlies. Sølberg kiest haar eigen pad, en dwingt je tot aandacht en reflectie. Geen gemakkelijke roman, wel een die je bijblijft.