Emmelien Kramer benadrukt haar eigenzinnigheid in haar nieuwste roman Woestijnpassages.

De Catalaanse onafhankelijkheidsstrijder en dichter Àngel Or neemt op jonge leeftijd een ingrijpende beslissing: hij wenst blind te worden, zodat hij niet langer geconfronteerd wordt met de lelijkheid van de wereld. Om dit doel te bereiken, ondergaat hij een leerproces onder begeleiding van een zwerver die hem leert om 'te kijken' zonder gebruik te maken van zijn ogen. Hij slaagt in zijn streven en ervaart daarna pas werkelijk de vrijheid om de wereld in al haar facetten waar te nemen. Àngel legt deze waarnemingen vast in honderden gedichten.

Op een noodlottige dag wordt Àngel echter gearresteerd door de Guardia Civil, op verdenking van het beramen van een aanslag. Hij verdwijnt uit het zicht, maar journalist Rodrigo Torres tracht hem weer op te sporen door verschillende personen uit de sociale kring van Àngel te interviewen. Tijdens dit proces stuit Torres op uiteenlopende verhalen over de dichter, die slechts weinig houvast bieden en enkel zijn ongrijpbaarheid benadrukken. Zal het de journalist uiteindelijk lukken om zich volledig in het leven van deze dichter in te leven?

Deze beknopte samenvatting van de roman Woestijnpassages (2023) van Emmelien Kramer (1980) doet geen recht aan de rijkdom van het verhaal. In deze roman heeft Kramer namelijk geen voorspelbaar pad uitgestippeld voor haar lezers; u dient bereid te zijn uzelf onder te dompelen in haar fantasiewereld en er tijd aan te besteden door hoofdstukken te herlezen en steeds weer iets nieuws in het verhaal te ontdekken.
De roman behandelt verschillende thema's, waaronder de opgelopen trauma's van de Spaanse bevolking met betrekking tot Franco, evenals de martelingen tijdens de zogenaamde Operación Garzón in 1992. Daarnaast gaat het over de eigenzinnigheid van Spanjaarden, het ongrijpbare karakter van tijd, vrijheid en ook de betekenis van boeken in mensenlevens. Ondanks dat het lijkt alsof het boek vele onderwerpen beslaat, is Kramer erin geslaagd om alles met elkaar te verbinden als een spin in haar eigen web.

‘Ik wilde dat ik je iets ondubbelzinnigs kon vertellen
op een van die banken voor de Sagrada
om ons heen groeide de oleander,
een bloem zo giftig als je ernaar kijkt,
een bloem die een hart kan laten stilstaan.
Je lachte naar de zonsondergang die Barcelona doordrong
als licht in een emmer water,
Alleen als we dromen, fluisterde je
zijn we maker en het gemaakte
De wereld spreekt niet, is.'

Kramer hanteert geen conventionele schrijfstijl die veel (jonge) Nederlandse auteurs gebruiken, waarbij korte en herhaalde zinnen worden toegepast. Haar taalgebruik wordt eerder gekenmerkt door een elegante en speelse toon, die mogelijk doet denken aan de Catalaanse taal. In deze taal wordt vaak gecommuniceerd door middel van langere, emotionele en melancholische zinnen. Bovendien spelen kleuren, geuren en geluiden een essentiële rol in de beleving, wat ook het geval is in Woestijnpassages. Om de leeservaring werkelijk betekenisvol te maken, is het noodzakelijk om opnieuw tijd te nemen om deze zintuiglijke ervaringen zelf te ondergaan tijdens het lezen.

De verhaallijn van Woestijnpassages vertoont ook een opmerkelijk niet-Nederlands karakter. In tegenstelling tot de ernstige en soms zelfs cynische verhalen in de hedendaagse Nederlandse literatuur, kiest Kramer voor een andere benadering. Haar verhaal is filosofisch en tegelijkertijd dromerig, melancholisch op een mooie manier en niet vervelend. Hoewel veel Nederlandse schrijvers de afgelopen jaren over het thema identiteit hebben geschreven, doet Kramer dit op haar eigen wijze. Het draait bij haar niet zozeer om een personage dat volledig zijn weg kwijt is en niet meer weet wie hij is, maar eerder om een zoektocht naar wie men was bij geboorte en in de jeugd. Daarnaast speelt ook de rol van andere mensen in iemands identiteit een belangrijke rol, evenals het proces van het opbouwen van een besef van realiteit na een traumatische gebeurtenis. Pas in de laatste bladzijden wordt de briljante constructie van Kramer duidelijk, waarbij de onverwachte ontknoping alles compleet maakt.

In het werk van Kramer zijn de termen 'anders' en 'eigenzinnig' dus zeer toepasselijk op zowel het verhaal, de schrijfstijl als de vertelwijze. Haar romans streven er allemaal naar om het ongrijpbare te verwoorden, met als doel een gevoel van verbondenheid te creëren. Echter, in Woestijnpassages gaat ze nog een stap verder door de grenzen van taal en fantasie te verkennen. Laten we daarom onze waardering uitspreken voor Emmelien Kramer, die zich niet laat beïnvloeden door de heersende trends in de hedendaagse Nederlandse literatuur en haar eigen weg bewandelt.