Een ongemakkelijk boek

Het winnen van de International Booker Prize maakte me nieuwsgierig naar ‘De avond is ongemak’ van Marieke Lucas Rijneveld. Vandaar dat ik meegedaan heb met de Hebban leesclub.
We worden meegenomen in de besloten wereld van een gereformeerde boerenfamilie. Het begint met de dood van de oudste zoon. Het hoofdthema is hoe de verschillende familieleden omgaan met de verwerking van verlies. Ieder doet dit op zijn eigen manier en het wordt steeds duidelijker dat de gezinsleden steeds meer van elkaar vervreemden. Het noodlot slaat nog een keer toe bij MKZ uitbraak op de boerderij. Naast hun zoon moet het boerengezin ook afstand doen van hun koeien en daarmee ook van het dagelijkse ritme waar vader en moeder zich nog achter konden verschuilen.

We zien dit alles gebeuren door de ogen van de tienjarige dochter Jas. Het is een introvert en een beetje vreemd meisje, dat gedurende een aantal jaar haar jas weigert uit te doen. Dit is echter niet het enige. Zonder teveel prijs te geven, experimenteren de drie kinderen op allerlei manieren met de dood en de ontluikende seksualiteit. Dit zijn niet de fijnste passages om te lezen, ze wankelen op het randje van ongemak. Dit is waarschijnlijk de oorzaak dat zoveel mensen echt een hele lage beoordeling geven. Ik vraag me af of iets meer subtiliteit de lezer niet veel dichter bij de onmacht van dit gezin zou brengen. De worsteling van de kinderen is duidelijk, maar het is lastig om je in te leven in de wrede experimenten en empathie op te brengen voor de hoofdpersonen.

Daartegenover staat de taal in het boek. Marieke Lucas Rijneveld gebruikt mooie taal om schijnbaar simpele dingen te beschrijven. Ze maakt vaak gebruik van fraaie metaforen, die echter soms ook finaal de plank misslaan.

Het is zondermeer een goed geschreven roman van een schrijver die gebruikmaakt van mooie taalvondsten. Het verhaal en vooral het einde is indrukwekkend. Ik kan het waarderen als een schrijver het aandurft om de lezer dat ongemakkelijke gevoel te geven. De keerzijde daarvan is dat ik me niet emotioneel betrokken voelde bij de personen in het boek. Ondanks de trieste en getormenteerde levens, werd ik niet geraakt.
Hoewel ik niet werd gegrepen door deze roman, waardeer ik het boek op veel punten en daarom geef ik drie sterren.