Lezersrecensie
Interessante verhalen met een enkele parel
Om zo’n titel kan ik niet heen. Niet eerder iets van Arie Kok gelezen maar dit boek wil ik wel eens uitproberen. Hij begint met de Tweede Maasvlakte, die zo tot de verbeelding sprekende kunstmatige uitbreiding van de Rotterdamse havens, ga er maar eens kijken. En dan is daar, onvermijdelijk wie over de Noordzee schrijft, de Doggersbank, o kon je daar nog eens rondlopen.
Op pagina 54 lees ik: “Het is een tijd waarin vorsten permanent in oorlog zijn, verwikkeld in en een strijd om macht en bezit van gebied.” Waar was de eindredactie? Maar in het algemeen formuleert Kok helder en zeker correct. Stilistisch is dit boek geen hoogstandje maar het is beslist prettig leesbaar. Belangrijker nog zijn de onderwerpen die Kok kiest. Natuurlijk hebben ze alle de zee als thema, de Noordzee om precies te zijn. De schrijver heeft uit de lange geschiedenis een aantal mooie verhalen of mythes opgediept, stuk voor stuk interessant en de moeite waard. Dat alleen al is een grote verdienste. Bovendien wordt elk verhaal afgesloten met een kort exposé waarin de schrijver de feitelijke geschiedenis rond het thema van het desbetreffende verhaal toelicht. (Bij een paar verhalen ontbreekt zulk een toelichting zonder dat duidelijk wordt waarom). Zo heb ik me nooit gerealiseerd dat er een fors verschil bestaat tussen een kaper en een zeerover. Is de laatste een vrijbuiter die zich buiten de wet begeeft, de kaper was gemachtigd andere schepen te enteren en plunderen mits hij zogeheten ‘kaperbrieven’ van het bevoegd gezag kon overleggen.
Toch vind ik het uiteindelijk jammer dat Arie Kok geen overtuigend stilist is. Een fraaie stijl met jaloersmakende taalvondsten tillen een boek, fictie of non-fictie, direct boven de middelmaat uit. Lees deze zin op pagina 111 nog eens na: “De vrije positie binnen de Republiek, verworven in 1572, net na Den Briel nadat de inwoners de stad zelf bevrijdden van de Spanjaarden, hielp daaraan mee”. Los van dat de schrijver erg veel voorkennis veronderstelt (en in mijn geval ten onrechte) is dit gewoon heel erg lelijk verwoord. En als hij in een overigens zeer informatief verhaal over het aandeel van de Vlissingers in de slavenhandel schrijft: “In de vroegmoderne en progressieve Republiek zelf is slavernij en slavenhandel verboden”, verzuimt de schrijver te vermelden wat die Republiek dan zo progressief maakte en, minstens even storend: enig jaartal ontbreekt. Overigens, tot de dag van vandaag weigert de gemeente Vlissingen heel opmerkelijk en minstens even zo jammerlijk een monument ter nagedachtenis van de slaven op de boulevard te plaatsen!
Het verhaal Wachten op gunstig tij evenwel is echt een juweel. Gloedvol vertelt de schrijver hier de geschiedenis van loods en mensenredder Frans Naerebout. Prachtig geschreven en spannend bovendien. In de nastoot lezen we dat er maar liefst 11.000 scheepswrakken in de Noordzee zijn gelokaliseerd, hetgeen maar weer eens aantoont hoe gevaarlijk deze nauwte is. Pas in 1991 ontstond de KNRM!
En in het verhaal Alsof er een vreemd land voor je ogen verrijst staat toch ook wel een heel fraaie zin: “Mijn kinderbrein kan er geen woorden aan geven, maar het besef zet zich ergens vanbinnen vast, bestemd voor later gebruik.”
Eerder schreef Kok Biografie van de Zuiderzee. De opzet is prima: neem een geografisch gebied en verzamel de verhalen die daarmee verband houden. Denk aan De Rijn en Aan zee van Martin Hendriksma of De Wadden van Mathijs Deen of Donau van Claudio Magris. Maar die schrijvers hebben de lat wel hoog gelegd Op zich een goed boek hoor, deze Biografie van de Noordzee maar op de een of andere manier is het allemaal gewoon ‘net niet’. Desalniettemin heb ik het boek met veel plezier gelezen.
Enno Nuy
Juni 2025
Op pagina 54 lees ik: “Het is een tijd waarin vorsten permanent in oorlog zijn, verwikkeld in en een strijd om macht en bezit van gebied.” Waar was de eindredactie? Maar in het algemeen formuleert Kok helder en zeker correct. Stilistisch is dit boek geen hoogstandje maar het is beslist prettig leesbaar. Belangrijker nog zijn de onderwerpen die Kok kiest. Natuurlijk hebben ze alle de zee als thema, de Noordzee om precies te zijn. De schrijver heeft uit de lange geschiedenis een aantal mooie verhalen of mythes opgediept, stuk voor stuk interessant en de moeite waard. Dat alleen al is een grote verdienste. Bovendien wordt elk verhaal afgesloten met een kort exposé waarin de schrijver de feitelijke geschiedenis rond het thema van het desbetreffende verhaal toelicht. (Bij een paar verhalen ontbreekt zulk een toelichting zonder dat duidelijk wordt waarom). Zo heb ik me nooit gerealiseerd dat er een fors verschil bestaat tussen een kaper en een zeerover. Is de laatste een vrijbuiter die zich buiten de wet begeeft, de kaper was gemachtigd andere schepen te enteren en plunderen mits hij zogeheten ‘kaperbrieven’ van het bevoegd gezag kon overleggen.
Toch vind ik het uiteindelijk jammer dat Arie Kok geen overtuigend stilist is. Een fraaie stijl met jaloersmakende taalvondsten tillen een boek, fictie of non-fictie, direct boven de middelmaat uit. Lees deze zin op pagina 111 nog eens na: “De vrije positie binnen de Republiek, verworven in 1572, net na Den Briel nadat de inwoners de stad zelf bevrijdden van de Spanjaarden, hielp daaraan mee”. Los van dat de schrijver erg veel voorkennis veronderstelt (en in mijn geval ten onrechte) is dit gewoon heel erg lelijk verwoord. En als hij in een overigens zeer informatief verhaal over het aandeel van de Vlissingers in de slavenhandel schrijft: “In de vroegmoderne en progressieve Republiek zelf is slavernij en slavenhandel verboden”, verzuimt de schrijver te vermelden wat die Republiek dan zo progressief maakte en, minstens even storend: enig jaartal ontbreekt. Overigens, tot de dag van vandaag weigert de gemeente Vlissingen heel opmerkelijk en minstens even zo jammerlijk een monument ter nagedachtenis van de slaven op de boulevard te plaatsen!
Het verhaal Wachten op gunstig tij evenwel is echt een juweel. Gloedvol vertelt de schrijver hier de geschiedenis van loods en mensenredder Frans Naerebout. Prachtig geschreven en spannend bovendien. In de nastoot lezen we dat er maar liefst 11.000 scheepswrakken in de Noordzee zijn gelokaliseerd, hetgeen maar weer eens aantoont hoe gevaarlijk deze nauwte is. Pas in 1991 ontstond de KNRM!
En in het verhaal Alsof er een vreemd land voor je ogen verrijst staat toch ook wel een heel fraaie zin: “Mijn kinderbrein kan er geen woorden aan geven, maar het besef zet zich ergens vanbinnen vast, bestemd voor later gebruik.”
Eerder schreef Kok Biografie van de Zuiderzee. De opzet is prima: neem een geografisch gebied en verzamel de verhalen die daarmee verband houden. Denk aan De Rijn en Aan zee van Martin Hendriksma of De Wadden van Mathijs Deen of Donau van Claudio Magris. Maar die schrijvers hebben de lat wel hoog gelegd Op zich een goed boek hoor, deze Biografie van de Noordzee maar op de een of andere manier is het allemaal gewoon ‘net niet’. Desalniettemin heb ik het boek met veel plezier gelezen.
Enno Nuy
Juni 2025
1
Reageer op deze recensie
Meer recensies van ennonuy
Gesponsord
Een sinister geheim bedreigt de bekendste Amerikaanse presidentsverkiezingen. De erfgenamen van A.C. Porter is de zesde winnaar van de Hebban Thrillerprijs.
In een wrak voor de Texelse kust wordt een waardevolle trouwjurk gevonden. Het is aan archeologe Emilie om het verhaal achter de jurk te ontrafelen. Schrijf je nu in voor de Hebban Leesclub.
Mirjam van Biemen was acht jaar oud toen haar moeder een einde aan haar leven maakte in een psychiatrische inrichting. Twintig jaar later gaat Mirjam op zoek naar antwoorden. Schrijf je nu in voor de Hebban Leesclub.
