Voor een vriend

Tussen mij en cadeauboeken zit het nooit lekker. Of het zijn boeken die ik blijmoedig op mijn sinterklaas- of verjaardagslijstje zet, maar die na ontvangst soms jarenlang stof verzamelen omdat ze ongelezen op mijn boekenplankje blijven staan. Of het is de vriend die keer op keer boeken geeft die, als ik ze dan eindelijk eens gelezen heb, meestal beter zijn dan wat ik voor mezelf uitzoek. (Bedankt vent, steeds de nadruk erop leggen dat je mij beter kent dan ik mezelf!) Of de boeken verstoffen omdat young adult- en fantasyliefhebbers meestal niet op dezelfde lijn zitten qua literaire smaak. Of iemand heeft ergens een raar boek gevonden in een kringloopwinkel of bij een gestorven oma op zolder en meent dat ik er vast op zit te wachten. Ik wacht op de persoon die 'Vraag het Oma' (1975) van M.Grubert overtreft, oftewel: Een schat aan handigheidjes, fijne kneepjes en goede raad uit grootmoeders ervaring. Al is 'Age of Consent' (1938) van Norman Lindsay ook een vondst. A delightfully gay novel about a bashful painter and his lovely, ripening model. Op de allereerste bladzijde staat al de afbeelding van een vrouw, geheel bloot die achterover gebogen staat bij een blaffend hondje, terwijl een bebaard mannetje, met een mooie vissershoed en een geruit jasje én pantalon, van haar wegloopt. Zijn gezichtje zo opgeheven dat zijn pijpje schuin omhoog tuft.

En dan is er het trieste geval van 'Hallo Wereld: Een Syrisch Meisje Vertelt over de Oorlog in Haar Land en Pleit voor Vrede' (2017). Dit is een boek dat ik héél graag héél goed zou willen vinden omdat degene die het me gaf er een persoonlijke band mee heeft. 'Dit is echt een heel mooi boek. Echt heel mooi geschreven', zei de Syrische jongeman die het voor me had gekocht. Hij keek verwachtingsvol en ik bladerde het gloednieuwe exemplaar een paar keer door. Een leuke coverfoto en een speelse lay-out, met verschillende soorten typografie en intieme archieffoto's. (Bana Alabed werd beroemd als 'de Syrische Anne Frank' omdat ze tweets stuurde tijdens heftige belegeringen en daarmee o.a. aandacht kreeg van J.K. Rowling.) Daar stond ik tegenover iemand met soortgelijke oorlogservaringen als Bana en die in elf maanden Nederlands heeft geleerd. Voor hem was dit waarschijnlijk het allereerste Nederlandstalige werk dat hij heeft gelezen. Ik reageerde ongemakkelijk en bedankte hem voor dit kinderboek. 'Nee, nee, nee, dit boek heeft hele mooie, wijze zinnen en het is belangrijk dat iederéén haar verhaal hoort!' Een wijsneuzige snobist als ik werd pijnlijk geconfronteerd met zijn eigen ondankbaarheid. Om nu juist dit boek te laten verdwijnen in mijn boekenkast...

Bij deze dan toch een recensie. 'Hallo Wereld' (2017) is zo goed als je kunt verwachten van een schrijfster die nog niet eens in haar tienerjaren is. Het is erg beschrijvend en geeft verder weinig inzicht in hoe de verhoudingen tussen de verschillende familieleden in elkaar steken. Het boek vertrekt vanuit een simpel uitgangspunt - het lijden van Syrische oorlogskinderen moet serieus genomen worden - waar niks mis mee is, maar het geeft ook weer niet veel ruimte voor nieuwe inzichten over het Syrië-conflict. Soms brak mijn hart een beetje, want zelfs ik ben niet ongevoelig voor minutieuze beschrijvingen over hoe Bana omgaat met het overlijden van een buurtvriendinnetje.Ik kon zelf het meeste met de passages waarin haar moeder aan het woord komt, want die vormt met haar volwassen overdenkingen (melancholisch, contemplatief) een fijn tegenwicht op de kinderlijke simpelheid van Bana's taalgebruik. Vanuit moeder en dochter geeft het een mooi beeld van wat conflict en migratie met hun gezinsleven heeft gedaan of blijft doen. Liefhebbers van dit soort memoires zullen zich hier geen buil aan vallen en het blijft een conflict waarover elk verhaal welkom is.

Maar ik hoop vooral dat de Syrische vriend die me dit boek schonk al het goeds in de wereld vindt en zijn leven hier kan opbouwen. Dat hij zijn universitaire studie afmaakt, trouwt met een leuke vrouw en zijn harde werken beloond zal worden met een glansrijke carrière. Wie weet ontdekt hij zelfs nog eens hoe rijk de Nederlandstalige literatuur echt kan zijn!?