Een inspannend boek over de macht van geld

De combinatie van de titel ‘Het probleem Bill Gates’ met als ondertitel ‘De mythe van de goede miljardair’ belooft een kritische invalshoek. In het voorwoord wijst de journalist Tim Schwab op de moeilijkheden die hij bij zijn onderzoek voor dit werk ondervond, want Bill Gates noch iemand van de Gates Foundation stond hem ooit een interview toe. In de inleiding wordt de toon al iets scherper als Schwab het manipulatieve karakter van Bill Gates belicht aan de hand van zijn relatie met Paul Allen, medeoprichter van Microsoft.

Het boek is in vijftien hoofdstukken onderverdeeld, gaande van ‘Geredde levens’ over ‘Journalistiek’ tot ‘Covid 19’. Bill Gates wordt in de media als filantroop met het hart op de juiste plaats geportretteerd, terwijl het oprichten van de Gates Foundation de negatieve publiciteit rond de antitrustzaak van Microsoft wou counteren en hij enkel op macht belust is. Tim Schwab toont met talrijke voorbeelden aan hoe ver de tentakels van Gates’ Stichting reiken en pleit daarom voor meer transparantie en een betere controle van de geldstromen. Concrete cijfers geven is moeilijk en dat is een lacune in dit gedetailleerde onderzoek. Hij beweert bijvoorbeeld dat de Gates Foundation tot 74 % belastingvermindering geniet, maar geeft geen keiharde bewijzen, zodat de grens tussen pertinente vragen en insinuaties vervaagt.

Gates is zeer intelligent, maar zijn grote fout is dat hij zichzelf als de meest intelligente persoon op aarde beschouwt. Zijn IQ stijgt boven het gemiddelde uit, maar qua emotionele intelligentie of empathisch inlevingsvermogen hinkt hij achterop. Hij is de rijke witte man die het leven van de arme mensen in Afrika wil redden op zijn voorwaarden. GGO’s voor de landbouw en door hem gekozen hormoonimplantaten voor gezinsplanning. Als er iets fout loopt, zoals zijn onderwijshervorming, schuift hij de verantwoordelijkheid van zich af.

Filantropie is de “liefde voor de medemens”. Omdat Bill Gates zich zo superieur voelt, kleeft Schwab hem het etiket van misantroop op. Als mensenhater zou ik hem niet bestempelen, maar dat hij een narcistische betweter zonder grondige medische kennis is, staat buiten kijf. Dat wordt zeer duidelijk als Gates’ mening over vaccins aan de inzichten van een arts en vaccinontwikkelaar worden getoetst. Een tweede voorbeeld: onder zijn impuls wordt in arme landen onderzocht of het gebruik van antibiotica bij gezonde mensen ziektes kan voorkomen, terwijl het gebruik van antibiotica beperkt moet worden, omdat de bacteriën resistent worden.

Tim Schwab somt kurkdroge feiten op, maar wel in een heldere taal, zodat de lezer mits een inspanning zijn logica kan volgen. Bijna iedereen vraagt zich wel eens af, hoe rijke mensen door het weggeven van hun geld aan goede doelen nog rijker worden. Doorheen het hele boek zijn voorbeelden verweven van de ingenieuze vondsten van de ‘goede’ miljardairs. De auteur geeft op elk thema goed onderbouwde kritiek en laat nauwelijks ruimte voor positieve gevolgen van de investeringen, wat voor een onevenwicht zorgt. Hij wil kost wat kost de verheerlijking van Bill Gates in de media counteren, media die overspoeld worden met donaties van de Gates Foundation. Toch zijn er steeds meer kritische stemmen. Million Belay en Bridget Mugambe schreven ‘Gates should Stop Telling Africans What Kind of Agriculture Africans Need’. Zijn foute aanpak bij Covid19 leidde eveneens tot een golf van openlijke kritiek.

Het slothoofdstuk is een aaneenschakeling van onbeantwoorde en retorische vragen. Welk werk wordt niet gefinancierd als het geld van de belastingbetaler wordt gericht op de publiek-private partnerschappen van Gates? Moet je polio uitroeien of beheersen? Het vergt alertheid en aandacht van de lezer, maar het is zeker boeiend om al die manipulaties te doorgronden. Na het lezen van dit werk zal je kijk op de nieuwsberichten nog kritischer worden. De vraag is niet, hoe het geld van Gates beter besteed kan worden, maar waarom we toestaan dat iemand zoveel geld en macht heeft.

Met dank aan Atlas Contact voor het opsturen van een recensie-exemplaar.