Ben je iemand zonder herinnering?

A Man walks into a room begint met een proloog. In 1957 worden er in de Nevada woestijn nucleaire testen uitgevoerd, vele malen sterker dan de atoombom op Hiroshima. Het wordt indringend beschreven vanuit een wij-perspectief: een groep mensen, journalisten en toeschouwers kijken toe, alvorens ze naar Las Vegas gaan om daar de zinnen te verzetten.

Wat deze beginscène in het boek doet, hield me even bezig, want hoofdstuk 1 begint op ongeveer dezelfde plek in 2000. Vanuit het perspectief van Samson Greene, professor Engelse literatuur. Hij wordt gevonden zonder zich iets te herinneren. Hij weet niet wie hij is en hoe hij daar terecht komt. In het ziekenhuis ontdekt men een tumor in zijn hersenen, deze wordt weggehaald, hij herstelt en ontdekt dat hij 25 jaar herinneringen kwijt is. Hij herkent zijn vrouw, zijn huis, zijn hond, zijn vrienden en werkplek niet meer. Alles over het leven dat hij had en wie hij was, wordt hem verteld. Het zal wel, hij kan zich dat niet meer eigen maken. Hij is het kwijt. Behalve de eerste twaalf jaar van zijn leven, die periode herinnert hij zich nog wel. Zijn moeder die hem alleen opvoedde, zijn school, zijn oom Max en zijn eerste vriendinnetje .

Na de operatie begint het leven van de zevenendertig jarige Samson opnieuw. Hij groeit langzaam van een verwarde, onwetende man naar een nieuw mens, met nieuwe herinneringen, De verwijdering met Anna, zijn vrouw, doet haar veel pijn. Samson weet dat hij tekortschiet, maar herinnert zich niets van hun relatie en voelt een heel ander soort pijn. Hij ontmoet een jonge studente, die in zijn klas zat en hem kent. Als jongen met de nog tabula rasa belevingswereld ontstaat er een vriendschap met de jonge studente.

Tot zover interessante materie over een man met blanco inhoud. Als schrijver kan je er allerlei theorieën op los laten: wat doet geheugen met je, wie ben je zonder geheugen, hoe ontstaat identiteit.

Samson komt in contact met Ray, een neurochirurg, die geheugentransplantaties doet. Boeiend maar ook gruwelijk. Zeker als hier duidelijk wordt wat de proloog betekent. Interessant weer om over na te denken, wat doet het geheugen van iemand anders met je, en wat voor waarde heeft dat, als je het niet zelf beleefd hebt.

Uiteindelijk zoekt Samson zijn oudoom Max op, die in een verpleeghuis zit. De oude man had een rijk leven vol herinneringen, - Jood die het naziregiem ontvluchtte naar Amerika -Samson wil van Max verhalen horen over vroeger, zijn moeder, haar jeugd. Maar oom Max leidt aan geheugenverlies. Hij is aan het einde van zijn leven gekomen en de herinneringen zijn gewist. Samson daarentegen is jong genoeg om nog zijn leven te leiden waarin nieuwe herinneringen zich vormen en opstapelen. Hij kan weer iemand worden en dat is hoopvol, aan de ander kant zegt het misschien ook iets over de weg die we afleggen. We worden iemand, maar aan het eind van ons bestaan was het misschien allemaal voor niks.

Dit is het derde boek van Nicole Krauss (1973) dat ik las, ik ben dol op haar schrijfstijl en de keuze van haar onderwerpen. Ze weet geweldige metaforen te schrijven en is gedetailleerd en beeldenrijk in haar beschrijvingen. Man walks into a room is haar debuutroman, die in 2002 verscheen. Ik vond het soms wat langdradig en breed uitgemeten, vooral het middenstuk met de transplantaties. Toch, de gesprekken met Ray en Donald, de freakshow in Las Vegas zijn allemaal nodig om Samson iemand te laten worden. Hij wordt steeds mondiger en groeit uit naar iemand met een andere identiteit.