Een boek dat veel vragen oproept

M. de zoon van de eeuw van Antonio Scurati is een boek dat bij de lezer een aantal belangrijke vragen gaat oproepen.

De eerste vraag: is het een roman of non-fictie? Scurati beschrijft in dit dikke boek slecht zes jaar Italiaanse geschiedenis en dat doet hij minitieus. Centraal in het boek staat de opkomst van Mussolini en de grote onrust in Italië na de Eerste Wereldoorlog. Alle gebeurtenissen in het verhaal zijn op feiten gebaseerd, wat Scurati onderstreept door het opnemen van uittreksels uit krantenartikelen etc tussen de hoofdstukken door. Daardoor lijkt het boek bijna non-fictie. Waar de auteur zelf invulling aan geeft zijn de gedachten en gevoelens van Mussolini en de andere personages. Dit maakt het een roman. Als lezer is het de taak om zich hiervan bewust te blijven, Scurati geeft uiteindelijk toch een eigen draai aan het beeld dat wordt neergezet.

Een tweede vraag: is het een goed geschreven boek? Hier is ook geen eenduidig antwoord op te geven: het boek varieert tussen bijna onleesbare zinnen tot prachtige zinnen. Over bijvoorbeeld de minnares van Mussolini, die haar zoon verloren heeft:

"Door zich aan Mussolini te wijden houdt zij het licht op Roberto's graf brandende. Allen het fascisme kan de dood van je zoon betekenis geven............
De vrouw bedriegt haar man - haar man en al het overige- opdat de moeder trouw kan blijven aan haar zoon."

Je voelt als lezer haar verdriet, je begrijpt waarom ze bij Mussolini blijft.

Naast de wisselende kwaliteit van de zinsopbouw belemmeren het grote aantal personages en feiten de leesbaarheid ook niet. Het zal moeilijk zijn voor een eindredacteur, als een schrijver zo uitgebreid onderzoek heeft gedaan, om een aantal namen en feiten te schrappen. Het is wel zonde, want het verhaal was sterker overgekomen na een flinke schrapsessie.

Een derde belangrijke vraag, wil je dit boek lezen? Het boek is in feite een beschrijving van een burgeroorlog met al het verschrikkelijke geweld wat erbij hoort. Alle wrede moorden zijn geen pretje om te lezen. Waarom je dit boek wel wil lezen? Omdat het boek duidelijk maakt hoe belangrijk een stabiele staat is. Hoe een dictator (van iedere signatuur) aan de macht kan komen. Het is een grote waarschuwing.

Uiteindelijk is dit boek een levend geschiedenisboek. De geschiedenis was toen onstuimig, dat is het boek ook. Als lezer wordt je zoveel wijzer van dit boek, niet alleen over de Italiaanse politiek, maar ook bijvoorbeeld over het enorme doorzettingsvermogen van Mussolini.
Het is hard werken om het boek te lezen, maar uiteindelijk levert je het veel nieuwe kennis en inzichten op.
4 sterren.