Meerkoet krijgt glans

Wat valt er te beleven aan de meerkoet? Zijn officiële naam luidt "Fulica atra", wat zoveel betekent als "glansloos zwarte watervogel". En misschien zegt dat al genoeg. Tel daarbij op dat de vogel in vrijwel heel Nederland in grote aantallen te zien is, zomer en winter. En al snel is duidelijk dat de gemiddelde Nederlander niet warm of koud zal worden van een meerkoet, laat staan de gemiddelde vogelaar.

Ook uit officiële tellingen van Sovon, de organisatie die bijhoudt hoeveel vogels er in Nederland voorkomen, blijkt dat aan de meerkoet ogenschijnlijk weinig te beleven valt. De meerkoet neemt niet toe en ook niet af, het is zelfs "de meest stabiele" soort van Nederland.

Toch blijkt er een verrassend verhaal schuil te gaan achter de zwarte watervogel. Zo is er het mysterie – en daar begint het boek mee - dat verschillende meerkoeten er totaal verschillende leefstijlen op na houden. Sommige vogels vliegen in het najaar honderden kilometers om in de Gouwzee met tienduizenden in weer en wind te overwinteren op een dieet van kranswieren. Een andere groep meerkoeten drentelt elke winter rond bij het pontje van Amsterdam-Noord naar Centraal en bedelt daar om oud brood. Weer anderen trekken helemaal niet maar houden zich jaarrond op in de lokale stadsvijver. Eén vogelsoort, drie verschillende strategieën.

Nadat Daalder deze verschillende groepen heeft behandeld, wijdt hij enkele korte hoofdstukken aan de familie van de rallen waar de meerkoet onder valt. Dit gedeelte smaakt duidelijk naar meer, maar het blijft - terecht denk ik - bij een boek over de meerkoet en niet over rallen.

Hierna neemt Daalder de lezer mee op zijn dagelijkse tochten door het jaar heen. We maken kennis met de buurtkoet, de Bacardikoet, de grachtengordelkoet: ieder meerkoetenpaar heeft zo zijn eigen voorkeuren voor nestelplaats en -materiaal. Daalder laat zien dat de meerkoet een echte overlever is, een vechtjas, een ongebonden avonturier. Langzamerhand krijg je als lezer een enorme bewondering voor deze ogenschijnlijk normale watervogel.

Remco Daalder weet, net als in zijn boek over de gierzwaluw, de lezer van begin tot eind te boeien met fascinerende observaties. Hij kiest voor verschillende invalshoeken, maar gaat niet diep in op de materie: de hoofdstukken zijn kort, vaak niet meer dan vier of vijf pagina's. Daardoor leest het boek lekker weg en is het ook voor niet-vogelaars goed toegankelijk.
Keerzijde is dat de lezer soms meer wil weten dan het boek biedt. Zo kan je je afvragen wat de evolutionaire gevolgen zijn van de verschillende overlevingsstrategieën van de meerkoet? Zal het nageslacht van niet-trekkende "parkkoeten" op lange termijn ook minder goed vliegen?

En misschien heeft Daalder daarmee juist zijn doel bereikt: die o zo gewone meerkoet zit vol verrassingen en zet ons aan het denken. Door het lezen van dit boek krijgt de dofzwarte meerkoet glans.