Rafelen

Clara Badisco is een eenzaat: “Praten met mensen brengt me vreselijk van mijn stuk, ik weet niet hoe het moet, zie je” (p. 60). “Het is niet uit principe dat ik aan de kant blijf staan, maar we zijn met zovelen in dit land en de geschiedenis weegt zo zwaar op dit continent en er gebeurt zoveel op deze planeet, dat ik niet weet waar aan te sluiten en hoe.” (p. 80). Sartres adagio “L’enfer, c’est les autres” zit haar als gegoten. Ze haat mensenmassa’s, meeheulen met de meute, small talk en etiquette. “Beleefdheid is een dwangbuis voor het uiten van je gedachten.” Daarom schrijft ze haar gedachten liever neer. Dan hoeft ze niet beleefd te zijn. Zo is de toon gezet voor het eerste deel van het boek: ruw, recht voor de raap, ongepolijst. Clara gaat dan ook door een moelijke periode. Na een jarenlange relatie met Jakob (“Wij tweeën tegen de wereld.”) geeft ze zichzelf 30 dagen om het vertrek van Jakob te verwerken. Een helse opdracht, want een hechtere liefde kon ze zich niet indenken: “Onze levens hebben zich in elkaar gewikkeld, als wollen draden die je opdraait en dan loslaat.” (p. 12).
Ze trekt zich terug in haar binnenwereld van gedachten, maar beseft dat dit enkel tot verbittering leidt en dat haar twijfel en cynisme hinderpalen zijn om nieuwe vriendschappen of liefdes toe te laten. Hoewel ze sociaal-zijn heel uitputtend vindt, zet Clara zich er toch toe aan om zich open te stellen voor anderen. Via een internetforum komt ze in contact met Florian Geernaert (Gé), een fysicus die als wetenschappelijk medewerker voor professor Herman Ides werkt. Gé raakt een gevoelige snaar bij Clara en er ontstaat een hechte vriendschap. Later leert ze ook Alex kennen, een eenzaat zoals zij. Hij begrijpt haar en ook met hem bouwt Clara een vriendschapsrelatie uit. “Haar leven had nu betekenissen gekregen die met zijden draadjes vasthingen aan andere mensen. Ze was niet meer alleen, ze was verbonden.” p. 157.
Dan vraagt professor Ides haar of ze bereid is om voor hem de fysica vanuit niet-wetenschappelijke hoek te benaderen en hem verslag uit te brengen van haar inzichten. Een zoektocht naar het juiste format brengt Clara bij het schrijven van een roman waarbij ze feiten en fictie kan mengen. Daarin poneert ze dat fysica terug te brengen is tot entropie: alles neigt naar chaos. Wanneer Gé de kans krijgt om zijn carrière verder te zetten in de VS, ontmoet hij er een collega die net als Clara rond entropie werkt. Via hem komt Clara tot verder inzicht dat entropie niet tot chaos, maar veeleer tot vrijheid leidt: alles heeft de neiging om zich te bevrijden.

Rafelen is Clara’s coming of age-verhaal, knap geschreven met niet zelden pareltjes van zinnen (“Haar eigen lichaam voelde voor Clara vaak als een uitlands oord waar ze alleen maar op bezoek was.” p. 206), maar soms een tikkeltje overkill.
Clara’s zoektocht naar de betekenis van entropie komt terug in de metafoor waar Huysmans het hele boek op verder bouwt: “Rafelen is ontwarren, de knopen van het weven loshalen; rafelen is ook verwikkelen, de structuur van het weven weer in chaos storten.” p. 48. Ook entropie benoemt ze eerst als chaos, later als bevrijden. In Duurzaam Onderhandelen (Daniel Shapiro, Maven 2017) stelt de auteur dat ‘conflictoplossing wegsmelten, ontwarren, losmaken impliceert. Dit proces maakt ‘giftige banden’ losser, laat ze wegsmelten, - ontrafelt ze als het ware, red. - om de weg te effenen voor natuurlijke banden van harmonie.’ (p. 29). In Rafelen zien we hoe Clara loskomt van haar entropische ervaring: de stukgelopen relatie met Jakob. Door zich van Jakob los te maken, kon ze zich weer openstellen voor nieuwe vriendschappen.

Aan het einde van het verhaal vindt Clara net ‘het alleen-zijn rauwer en minder plezierig. Met een liefhebbende ander in de buurt zijn haar ervaringen intenser. Blijdschap voelt voller aan wanneer ze die met iemand deelt.’ Als mens komt Clara er aan het eind een stuk positiever uit; ze spuwt niet meer zo ongezouten haar mening, is beleefder, meer op de andere gericht … Entropie is bevrijding.