Een bizar verhaal dat je bij de lurven grijpt

Irene Solà is een van de belangrijkste Catalaanse auteurs van dit moment. Haar nieuwste boek is een mengeling van Catalaanse volksverhalen en historische beschrijvingen. Van deze mengelmoes heeft zij een verhaal gemaakt dat je als lezer bij de lurven grijpt en niet meer loslaat.
Reeds het omslag, een afbeelding uit een 15e-eeuws getijdenboek (een afbeelding van het vagevuur), zet de toon voor het boek. De sfeer doet denken aan de etsen van Goya naar aanleiding van de volksverhalen. Tijdens het lezen zag ik in gedachten deze prenten steeds voor me.
De achtergrond van het verhaal is de geschiedenis van de twintigste eeuw, met natuurlijk veel aandacht voor de Spaanse Burgeroorlog en de Eerste en Tweede Wereldoorlog.
Het boek vertelt het verhaal van Bernadette, die op de eerste bladzijden al op sterven ligt, en haar vrouwelijke nakomelingen, van wie haar dochter Margarida de hoofdfiguur in het boek is. Solà heeft een heel eigen stijl, waarbij van de lezer veel wordt gevraagd. Het verhaal is een verzameling fragmenten, waarbij je als lezer telkens opnieuw moet nadenken “over wie gaat het ook alweer” en “in welke generatie zitten we nu”.
De nakomelingen van Bernadette hebben relaties met de meest uiteenlopende figuren, van de duivel tot bandieten en moordenaars. Sommigen hebben tientallen minnaars, anderen beperken zich tot één, maar in bijna geen van de gevallen spelen de mannen een heel belangrijke rol in het geheel; het verhaal draait geheel om de vrouwen.
De hoofdfiguur is Margarida, Bernadette’s dochter. Haar enige kind is Joana. Zij bidt jarenlang tevergeefs tot Onzelieveheer en heiligen om een man te krijgen. Ten einde raad volgt zij het advies op van een oude vrouw om dan bij “de Ander” haar geluk te beproeven. De duivel wil, uiteraard in ruil voor haar ziel, haar wens verhoren om een “complete man” te krijgen. Zij trouwt al snel met de rover Bernardí, wiens familie eigenaar is van de hoeve Clavell, In deze hoeve speelt het grootste deel van het verhaal zich af. Door een slimmigheidje weet zij onder de afspraak met de duivel uit te komen, maar de duivel neemt op afschuwelijke wijze wraak. Hij zorgt er namelijk voor dat ieder van Joana’s kinderen iets mist. Dat loopt uiteen van een geheugen tot een anus (bij haar enige zoontje, dat dan ook al vrij snel overlijdt omdat hij de ontlasting niet kwijt kan).
De vrouwen blijven over het algemeen tot hun dood wonen in de hoeve Clavell; slechts een enkeling lukt het om aan de verstikkende sfeer aldaar te ontkomen.
Het boek ademt een rauwe en liefdeloze sfeer uit en bevat veel gruwelijkheden. Toch blijf je als lezer geboeid door de manier waarop Solà de scènes beschrijft. Voor wie over een flink incasseringsvermogen beschikt is dit boek zeker een aanrader.