Lezersrecensie
Uniek, geniaal en onvergetelijk
“Ik was de eerste die begon te fotograferen; ik was de eerste in de familie die het vergeten vreesde.” (citaat)
Het boek “Een jaar uit het leven van Gesine Cresspahl” van Uwe Johnson bestaat uit vier delen en 365 hoofdstukken. Het vierdelige “Jahrestage” is eerder in het Duits gepubliceerd in 1970, 1971, 1973 en 1983. In deze Nederlandse vertaling zijn de vier delen samen in één boek bij elkaar gebracht. Het boek bestrijkt precies één jaar, van 21 augustus 1967 tot en met 20 augustus 1968.
De roman volgt het verloop van een stuk Duitse geschiedenis van Gesine Cresspahl en haar familie: opkomst van het nazisme, de Kristallnacht, Tweede Wereldoorlog, de Sovjetbezetting na WOII, Oost- en West-Duitsland etc.
Deze terugblikken en vertellingen van Gesines’s geschiedenis worden afgewisseld met het heden. Het heden speelt zich af in 1967-1968 in New York waar Gesine samen met haar dochter sinds 28 april 1961 woont aan de Riverside Drive 243 in appartement 240 met uitzicht op de Hudson.
Ieder hoofdstuk is een nieuwe dag en begint met een bericht uit de New York Times, ofwel ‘tante Times’ zoals zij door Gesine wordt genoemd. Zodoende kan de lezer zich nóg beter verplaatsen in het leven van Gesine in New York en hoe zij met haar tienjarige dochter woont in leeft in de ‘vrije wereld’. Het is immers een jaar waarin veel gebeurd: de Vietnam-oorlog, rassenrellen, Svetlana Aliloejeva (dochter van Stalin) die de Amerikaanse media opzoekt, moord op Martin Luther King, moord op Robert F. Kennedy, Praagse Lente etc.
“Kon het geheugen het verleden maar vatten in de vormen waarmee we de werkelijkheid indelen! Maar het complexe raster van aardse tijd en causaliteit en chronologie en logica dat wordt gebruikt bij het denken, wordt niet door de hersenen ingezet wanneer deze denken wat er geweest is.” (citaat)
Ik denk dat het boek “Een jaar uit het leven van Gesine Cresspahl” een van de meest unieke en geniale romans is die ik heb gelezen. Dit boek is niet slechts een verhaal, maar bijna een vorm van kunst over de manier waarop het is geschreven.
Qua inhoud is het boek enorm vol, zowel qua verleden als qua heden waardoor ik soms wat achtergrondinformatie erbij moest opzoeken om het nóg beter te begrijpen.
Uwe Johnson introduceert meer dan honderd personages, waar ik met name in het begin van het boek nogal aan moest wennen. Verschillende personages krijgen zonder introductie een rol in het verhaal, alsof je al voorkennis hebt over het leven van Gesine en waar zij vandaan komt. Inmiddels heb ik begrepen dat deze personages voorkomen in andere (eerder verschenen) romans van Uwe Johnson.
De eerste ongeveer 40 pagina’s van het boek moest ik ook wennen aan de opbouw van het verhaal. De wisselingen tussen The New York Times, het heden, de geschiedenis in Duitsland en de gesprekken tussen Gesine en Marie waren voor mij soms wat onverwacht. Gelukkig was ik hier snel aan gewend en heb ik er in de rest van het boek geen probleem meer mee gehad.
Uwe Johnson kan passages enorm beeldend en poëtisch beschrijven en neemt hier ook de tijd en ruimte voor. Zoals de tegels die je ziet wanneer je in de ondergrondse metro reist komen uitgebreid aan bod en nemen meerdere pagina’s in beslag, de zonsondergang boven Riverside Drive kun je je als lezer precies voorstellen na Johnsons’s beschrijving, de bevalling van de kakkerlakken is weliswaar niet enorm uitgebreid, maar wel zeer gedetailleerd beschreven (die zal ik niet snel vergeten).
“Hoe vaak metselt hoop voor zichzelf een fundament van niets dan rationele bouwstenen en laat vervolgens met irrationele muren de ruimte open waarin later de teleurstelling een gerieflijk onderdak vindt. Waarom maakt herhaling haar niet brandbestendig?” (citaat)
Ik vermoed dat dit boek waarschijnlijk nooit het grote lezerspubliek zal bereiken. Enerzijds begrijp ik dat wel, het is een duur en dik boek en vraagt van de lezer best wat concentratie, maar anderzijds is het goed leesbaar. Toch, hoe leesbaar het ook is, besef ik dat ik vast een boel gemist heb in dit boek. Het verhaal bestaat uit zoveel lagen dat het eigenlijk nog tenminste één keer opnieuw gelezen zou moeten worden. En dat ben ik ook van plan. Want ondanks dat ik ruim anderhalve maand nodig heb gehad voor dit boek, was het een geweldige ervaring en onvergetelijk om het jaar 1967-1968 met Gesine door te brengen. Gesine en haar dochter Marie zal ik niet snel vergeten. En wanneer ik in New York ben zal ik zeker even naar Riverside Drive gaan om het uitzicht over de Hudson te zien dat Johnson meerdere malen beschreven heeft en wat Gesine en Marie dagelijks zagen.
“Als ik mijn dochter probeer te vertellen over haar grootvaders in Mecklenburg of Pommeren, val ik af en toe stil doordat de doden er doorheen praten, maar niet langer dan de tijd die een doorn nodig heeft om een winkelhaak in een jurk te scheuren.” (citaat)
Het boek “Een jaar uit het leven van Gesine Cresspahl” van Uwe Johnson bestaat uit vier delen en 365 hoofdstukken. Het vierdelige “Jahrestage” is eerder in het Duits gepubliceerd in 1970, 1971, 1973 en 1983. In deze Nederlandse vertaling zijn de vier delen samen in één boek bij elkaar gebracht. Het boek bestrijkt precies één jaar, van 21 augustus 1967 tot en met 20 augustus 1968.
De roman volgt het verloop van een stuk Duitse geschiedenis van Gesine Cresspahl en haar familie: opkomst van het nazisme, de Kristallnacht, Tweede Wereldoorlog, de Sovjetbezetting na WOII, Oost- en West-Duitsland etc.
Deze terugblikken en vertellingen van Gesines’s geschiedenis worden afgewisseld met het heden. Het heden speelt zich af in 1967-1968 in New York waar Gesine samen met haar dochter sinds 28 april 1961 woont aan de Riverside Drive 243 in appartement 240 met uitzicht op de Hudson.
Ieder hoofdstuk is een nieuwe dag en begint met een bericht uit de New York Times, ofwel ‘tante Times’ zoals zij door Gesine wordt genoemd. Zodoende kan de lezer zich nóg beter verplaatsen in het leven van Gesine in New York en hoe zij met haar tienjarige dochter woont in leeft in de ‘vrije wereld’. Het is immers een jaar waarin veel gebeurd: de Vietnam-oorlog, rassenrellen, Svetlana Aliloejeva (dochter van Stalin) die de Amerikaanse media opzoekt, moord op Martin Luther King, moord op Robert F. Kennedy, Praagse Lente etc.
“Kon het geheugen het verleden maar vatten in de vormen waarmee we de werkelijkheid indelen! Maar het complexe raster van aardse tijd en causaliteit en chronologie en logica dat wordt gebruikt bij het denken, wordt niet door de hersenen ingezet wanneer deze denken wat er geweest is.” (citaat)
Ik denk dat het boek “Een jaar uit het leven van Gesine Cresspahl” een van de meest unieke en geniale romans is die ik heb gelezen. Dit boek is niet slechts een verhaal, maar bijna een vorm van kunst over de manier waarop het is geschreven.
Qua inhoud is het boek enorm vol, zowel qua verleden als qua heden waardoor ik soms wat achtergrondinformatie erbij moest opzoeken om het nóg beter te begrijpen.
Uwe Johnson introduceert meer dan honderd personages, waar ik met name in het begin van het boek nogal aan moest wennen. Verschillende personages krijgen zonder introductie een rol in het verhaal, alsof je al voorkennis hebt over het leven van Gesine en waar zij vandaan komt. Inmiddels heb ik begrepen dat deze personages voorkomen in andere (eerder verschenen) romans van Uwe Johnson.
De eerste ongeveer 40 pagina’s van het boek moest ik ook wennen aan de opbouw van het verhaal. De wisselingen tussen The New York Times, het heden, de geschiedenis in Duitsland en de gesprekken tussen Gesine en Marie waren voor mij soms wat onverwacht. Gelukkig was ik hier snel aan gewend en heb ik er in de rest van het boek geen probleem meer mee gehad.
Uwe Johnson kan passages enorm beeldend en poëtisch beschrijven en neemt hier ook de tijd en ruimte voor. Zoals de tegels die je ziet wanneer je in de ondergrondse metro reist komen uitgebreid aan bod en nemen meerdere pagina’s in beslag, de zonsondergang boven Riverside Drive kun je je als lezer precies voorstellen na Johnsons’s beschrijving, de bevalling van de kakkerlakken is weliswaar niet enorm uitgebreid, maar wel zeer gedetailleerd beschreven (die zal ik niet snel vergeten).
“Hoe vaak metselt hoop voor zichzelf een fundament van niets dan rationele bouwstenen en laat vervolgens met irrationele muren de ruimte open waarin later de teleurstelling een gerieflijk onderdak vindt. Waarom maakt herhaling haar niet brandbestendig?” (citaat)
Ik vermoed dat dit boek waarschijnlijk nooit het grote lezerspubliek zal bereiken. Enerzijds begrijp ik dat wel, het is een duur en dik boek en vraagt van de lezer best wat concentratie, maar anderzijds is het goed leesbaar. Toch, hoe leesbaar het ook is, besef ik dat ik vast een boel gemist heb in dit boek. Het verhaal bestaat uit zoveel lagen dat het eigenlijk nog tenminste één keer opnieuw gelezen zou moeten worden. En dat ben ik ook van plan. Want ondanks dat ik ruim anderhalve maand nodig heb gehad voor dit boek, was het een geweldige ervaring en onvergetelijk om het jaar 1967-1968 met Gesine door te brengen. Gesine en haar dochter Marie zal ik niet snel vergeten. En wanneer ik in New York ben zal ik zeker even naar Riverside Drive gaan om het uitzicht over de Hudson te zien dat Johnson meerdere malen beschreven heeft en wat Gesine en Marie dagelijks zagen.
“Als ik mijn dochter probeer te vertellen over haar grootvaders in Mecklenburg of Pommeren, val ik af en toe stil doordat de doden er doorheen praten, maar niet langer dan de tijd die een doorn nodig heeft om een winkelhaak in een jurk te scheuren.” (citaat)
21
2
Reageer op deze recensie
