Diepe inkijk in de vroegmoderne plattelandssamenleving

Herwijnen (NL), 17de en 18de eeuw. Het verhaal van de familie Roosa en aanverwanten, een geslacht van rijke boeren en grondbezitters uit Herwijnen (Tielerwaard, Gelderland, tussen Gorinchem en Zaltbommel). Aan de hand van 6 thema’s (eer, liefde, bezit, werk, cultuur en geloof) graaft auteur Enny de Bruijn diep in het leven van deze familie en bij uitbreiding van de hele dorpsgemeenschap en zelfs van de hele streek. De tijdspanne omvat pakweg 1600 tot 1750. Dit doet ze aan de hand van de bewaard gebleven briefwisseling tussen vader Arien Van Rijckhuijsen en zijn zoon Gijsbert, die naar de stad was getrokken. In combinatie met vele andere bronnen, levert dit een diepe inkijk in de vroegmoderne plattelandssamenleving op.
Wie kon met wie trouwen en waarom? Door wie werden de boeren omringd en beïnvloed? Bij wie kwam de heer van het dorp over de vloer? Wat zei de dominee? En de meester? Hoeveel land hadden ze om te bewerken? Welke dieren konden hen helpen? Wat met meiden en knechten? Hoe gingen ze om met tegenslagen en rampen? Hoe kwamen ze de oorlog door? Wat gedaan bij overstroming of brand? Welke boeken hadden ze in huis? Wat deden ze met hun vrije tijd? Hoe losten ze conflicten op en wat gebeurde er als het uit de hand liep? …Het is nog maar een greep uit de veelzijdige info.
Zo ontstaat een sublieme reconstructie van het leven in die tijd en op die plaats. Maar ongetwijfeld zag het leven er ook zo uit in de ruime omgeving, op enkele details na. Bijzondere aandacht is weggelegd voor gebruiken, waarden, normen en de innerlijke wereld. Zaken die doorheen de belichte jaren beetje bij beetje evolueerden. De auteur kijkt ver voorbij de bestaande clichés en hangt een beeld op van boeren die zich bewust waren van hun eigenwaarde. Op sommige vlakken behoudsgezind, op andere vlakken verrassend inventief. Ze slaagde erin om de mogelijkheden van de beschikbare bronnen te zien, ging hiermee aan de slag en verwerkte ze tot een boeiend geheel met een enorm doordachte opbouw. Dit resulteerde in een boek zoals ik al lang wou lezen! Ik was dan ook meteen fan toen ik het voor het eerst zag, raakte in de ban van de eerste pagina’s en bleef enthousiast genieten van de bevlogen wijze waarop Enny de Bruijn haar verhaal brengt.

*****
Toegevoegd aan mijn lijst "nieuwe tijd": non-fictie boeken die ten minste voor een aanzienlijk deel de nieuwe tijd (1500-1800) belichten.