Het belang van een veilige omgeving

Slechte gewoontes’ is de debuutroman, gebaseerd op haar eigen ervaringen, van de Spaanse Alana S. Portero. Het verhaal begint bij haar prille jeugd waar ze als jongen opgroeit in een wijk waar veel armoede, geweld en drugsgebruik is. Zelf groeit ze samen met een broertje op in een warm gezin, maar het besef dat ze in het verkeerde lichaam zit, durft ze (nog) niet te delen. ‘Ik was bang dat mijn ouders niet meer van me zouden houden als ze wisten dat ik anders was. Als je volwassenen hoort spreken over mensen die afwijken van de norm, laat dat onuitwisbare sporen bij je na.’
Telkens als ze meer zichzelf durft te zijn en meer durft uit te komen voor wie en wat ze is, gebeuren er dingen waardoor ze haar ware ik weer snel en dieper in de kast stopt.
Dat het uiteindelijk goedkomt is natuurlijk helder, maar het gaat niet zonder slag of stoot. Helaas slaat de auteur behoorlijk wat jaren over van haar levensverhaal, wat eigenlijk in schril contrast staat met de gedetailleerde beschrijvingen van de jonge kinderjaren. Gelukkig is de aanloop naar het keerpunt waarbij ze besluit om als vrouw door het leven te gaan, weer uitgebreider beschreven.
Jammer genoeg vertelt ze ook niet wat het haar uiteindelijk gebracht heeft, maar dat is dan hopelijk voor een volgend boek, want het boek smaakt zeker naar meer.

Het boek geeft tevens een mooi tijdsbeeld van de laatste decennia van de vorige eeuw; een tijd waarin artiesten wel genderfluïde konden zijn, maar van de ‘gewone’ mens werd dat een stuk moeilijker of zelfs helemaal niet geaccepteerd. Het laat ook zien dat mensen zich veilig moet voelen voordat ze helemaal zichzelf kunnen zijn en dat gaat verder dan alleen het gezin, vrienden en collega’s; de hele samenleving bepaalt dat en het is goed om daar stil bij te staan. Net zoals het feit dat jongeren rolmodellen nodig hebben waarmee ze zich kunnen identificeren en steun aan kunnen ontlenen. In het boek noemt Alana veel voorbeelden van artiesten die haar troostten als ze het moeilijk had, zeker voor de oudere lezer een feest der herkenning, maar jongeren zullen ook veel iconische namen herkennen.
‘Elke nacht keek ik voor het slapengaan naar de gezichten van mijn helden van het vinyl zoals ze daar aan mijn muur hingen, opgemaakt en onverschrokken, en vroeg hun om bijstand vanuit mijn wereld die almaar kleiner leek te worden, ze waren daar, ik zweer het, als engelen op de schilderijen van Botticelli, heersend over wolken die mij niet konden houden, maar een belofte inhielden van een nieuwe horizon.’

De weergegeven citaten geven wel aan dat Alana S. Portero haar verhaal in een prachtige schrijfstijl vertelt. Nergens zwelgt ze in zelfmedelijden, maar geeft ze gewoon de feiten weer van hoe het is om in een vijandige omgeving te moeten leven. Ze beschrijft met veel compassie en spijt de vrouwen, en enkele mannen, die haar tot steun zijn geweest, maar die ze desondanks heeft laten vallen. Het leven is niet makkelijk geweest voor haar, maar uiteindelijk kan ze nu zelf een rolmodel zijn voor personen met genderdysforie. Om die voorbeeldfunctie nog breder te trekken zou een vervolg zeer welkom zijn.