1942

“Ik bedoel, waarom het jou niet lukt om Stella los te laten?”p. 160

Dit vraagt Tristan von Appen aan Friedrich; een naïeve jongeman uit Zwitserland, die naar Berlijn gaat om de meubelwagens te zien die de joden ophaalden. Hij komt uit een welvarend gezin, vader reist veel en Friedrich en zijn Duitse moeder zijn vaak alleen met een kokkin. Zijn moeder is alcoholiste en schildert maar ze laat nooit zien wat ze gemaakt heeft.

Als hij twintig jaar is in 1942 vertrekt Friedrich naar Berlijn waar hij op de kunstacademie Kirstin ontmoet, die als schildersmodel werkt, hij raakt door haar gefascineerd en bezoekt haar in een nachtclub waar hij Tristan von Appen ontmoet. Een geheimzinnige man, die Friedrich aantrekkelijk vindt. Is hij homoseksueel of niet, het wordt niet genoemd maar tussen de regels is te lezen dat hij Friedich, die niets door heeft, aantrekkelijk vindt en hem regelmatig bij hem uitnodigt.

Kristin komt bij Friedrich in zijn hotel wonen maar heeft ook haar eigen bezigheden, ze geniet van de luxe die het hotel te bieden heeft. Zij bepaalt het leven van Friedrich in hoge mate, hij lijkt verslaafd aan haar te zijn.

Later blijkt dat Kirstin, Stella heet en jodin is die voor de SS werkt om haar ouders uit het kamp te houden. Tristan: Oberstürmführer, werkzaam bij de SS. weet wie Stella is en wat ze doet, hij spreekt grof over Joden en dat vindt Friedrich aanstootgevend maar zegt er nauwelijks iets over.

Het boek is verdeeld in hoofdstukken, elke maand één, elk hoofdstuk begin met gebeurtenissen die in die maand plaatsvinden. De ik-figuur is Friedrich en je hoort zijn verhaal en als lezer vraag je je af net als de ik-verteller, wie Kirstin en later Stella is, wat ze in Friedrich ziet buiten, dat hij door het geld van zijn vader haar kan voorzien van goed eten in een tijd waarin voedselschaarste is.
Als duidelijk wordt dat Kristin Stella is en joden verraad aan de SS is Friedrich stomverbaasd maar toch kan hij haar niet loslaten. Zij vertelt dat zij dat doet om haar ouders buiten het concentratiekamp te houden. Later doet Friedrich ook een poging de ouders uit het verzamelkamp te halen, zonder resultaat.

Aan het eind van het jaar wordt het Friedrich teveel, Stella gaat haar eigen gang en de uitspraken over de joden, die hij tot nu toe genegeerd heeft, worden hem nu teveel. Hij verlaat Berlijn met Kerst, zonder het iemand te vertellen en gaat naar huis, het neutrale Zwitserland.

“Ik was naar deze stad gekomen omdat ik dacht dat het belangrijk was, dat ik geruchten van de waarheid kon scheiden en nu vluchtte ik ervoor. Ik zei ook tegen niemand “tot weerziens” omdat er geen weerzien zou zijn”


Het is een roman waarvan delen waar zijn en de rest is fantasie. Stella Goldschlag heeft bestaan en is veroordeeld in een Sovjettribunaal, de cursief geschreven delen in het boek zijn getuigenverslagen uit dat tribunaal.