Lezersrecensie
Ingeprakte levenslessen
De Minder Bekende Broer van Jack. Een boek uit 1982. Auteur: Barbara Trapido. Het was haar debuut. Net vertaald. Ik kwam het boek tegen in de boekenrubriek van de Volkskrant. Ik had nooit gehoord van deze schrijfster. Maar de kritiek is positief. Dus gelezen.
De oorspronkelijke titel is ‘Brother of the more famous Jack.’ Dat wordt in het Nederlands precies andersom vertaald: ‘Minder bekende broer van Jack.’ ‘More famous’ tegenover ‘minder bekend.’ Een taalpuzzel.
Het boek ziet er niet aantrekkelijk uit. Flets roze voorkant. Het lijkt een goedkope roman. Het boek moet het in ieder geval niet van het uiterlijk hebben. Het boek heeft 50 hoofdstukken. Ze worden opeenvolgend genummerd. De nummers zijn volledig uitgeschreven. De meeste hoofdstukken zijn maar een paar pagina’s. Dat maakt het gemakkelijk leesbaar. Ik hou daar wel van.
Het is het verhaal verteld door Katherine, enig kind van een weduwe uit een simpel gezin. Katherine beschrijft haar relatie met de Joodse familie Goldman. Acht kinderen. Jacob is hoogleraar filosofie. Katherine is één van zijn studenten. Katherine komt in aanraking met de Goldmans via een wederzijdse kennis; John Miller, die zij in een boekhandel toevallig tegenkomt.
Het boek beschrijft de relatie van Katherine met de Goldman familie gedurende haar leven. Zij wordt in eerste instantie verliefd op de oudste zoon Roger en zij krijgen een relatie. De knappe Roger blijkt echter onvoorspelbare autistische trekken te hebben en hij zet haar onverwacht en onterecht aan de kant. Katherine vertrekt naar Italië waar ze een relatie aangaat met een Italiaan Michele. Krijgt een miskraam, verbreekt de relatie, en vertrekt weer naar Engeland waar ze de Goldmans opnieuw opzoekt en ze een relatie begint met de jongere zoon Jonathan. Met wie ze uiteindelijk trouwt. Jonathan is schrijver die bezig is met een heftig boek te schrijven met zware thema’s.
Het taalgebruik van Trapido is uitermate grappig en ook expliciet. Ook op sexueel gebied. De humor overheerst en dat maakt het een vrolijk boek.
Reeds vroeg in het boek komt de titel voor. Bij een beschrijving van de huisraad van de Goldman familie. Het gaat om een kleine stoel met een sierlijke opengewerkte rugleuning die nodig aan een opknapbeurt toe is. Het vermoeden is dat ene Yeats daar nog in gezeten heeft. Het blijkt te gaan om Wiliam Butler Yeats, de minder bekende broer van Jack.
Ik ken deze Yeats niet. Maar als je het opzoekt dan blijken beiden inderdaad te bestaan: ‘William Butler Yeats was een Ierse dichter, toneelschrijver en literatuurcriticus, die tot de belangrijkste figuren van de 20e-eeuwse literatuur behoort….In 1923 ontving hij de Nobelprijs voor Literatuur.
Yeats werd op 13 juni 1865 geboren in Sandymount bij Dublin en stierf op 28 januari 1939 in Frankrijk. Hij kwam uit een protestantse, Anglo-Ierse familie en was enkele jaren senator van de Ierse Vrijstaat. Zijn werk wordt gekenmerkt door Ierse mythen, legendes en mystiek; later richtte hij zich steeds meer op realistischere en politieke thema’s….De jongere broer, Jack Butler Yeats, zelf ook zeer bekend, maar dan vooral als Iers schilder en kunstenaar. Jack stond bekend om zijn expressionistische schilderstijl en illustraties, en hij was een van de belangrijkste Ierse kunstenaars van de 20e eeuw’ (bron: Perplexity AI tool). Op de vraag wie de bekendste Yeats was is het antwoord: William. Dus niet Jack zoals de titel doet vermoeden. Verwarrend. Vooral omdat Perplexity AI verder aangeeft dat er geen enkele relatie bestaat tussen de beide Yeats’en in de titel en de historische Yeats brothers.
Als iemand hier verdere ideeën over heeft wil ik dat graag weten. Want als Trapido die relatie ook als fictief bedoeld heeft, waarom dan niet echt fictieve namen genomen?
De referentie naar Yeats wordt ook nog op een andere plek in het boek gebruikt. Namelijk op pagina 138. Katherine neemt op dat moment afscheid van Jacob Goldman nadat zij door Roger aan de dijk is gezet. Daar blijkt ook dat de lievelingszoon van Jacob eigenlijk Jonathan is. De ‘minder bekende broer’ van Roger. Die uiteindelijk de ideale partner van Katherine wordt. Dus bedoeld Trapido dat meer bekend/populair niet iets zegt over de ware kwaliteit van iemand? Of zijn dit allemaal hersenspinsels die eigenlijk nergens over gaan?
Het einde van het boek bevat een lange monoloog van Jane Goldman (de vrouw van Jacob) gevolgd door een enorme discussie in de familie. Met name met Jonathan. Die discussie gaat over de rol en de rechten van de vrouw. Jane waarschuwt Katherine, die inmiddels zwanger is, dat zij haar plek moet opeisen en ook moet blijven werken als het kind er is. Ze moet niet verdwijnen in het moederschap. Ook de raad dat haar man Jonathan het moet verdíénen om achter zijn typemachine te mogen kruipen. Ze raadt een ondertekent schema aan met een verdeling van taken tussen beiden om voor de baby te zorgen. Baby’s binden vrouwen aan huis, stelt Jane. En zij heeft er zes. Jonathan wordt witheet van de ‘waarschuwingen’ van zijn moeder. De laatste zin van het boek is een zin uit het voorwoord van het boek van Jonathan dat hij dan net gepubliceerd heeft: ‘Mijn dank gaat uit naar Kath; haar loon heeft me altijd van sokken voorzien.’ Hetgeen doet vermoeden dat de waarschuwing van Jane misschien niet helemaal onterecht was.
Het is een leuk boek om te lezen. Met name door het soms zeer geestige taalgebruik. De diepere laag lijkt qua thema’s te gaan over klasseverschillen, de rol van de vrouw en over het feit dat uiterlijk vertoon af kan wijken van de realiteit. Deze diepere thema’s zijn echter hier en daar er wat al te opzichtig ‘ingeprakt’ en vormen daardoor niet echt een integraal onderdeel van het verhaal. Zo komt de ronduit gefrustreerde uitbarsting van Jane een klein beetje als een verrassing. En ook de ronduit chagrijnige laatste zin van het boek over de ware aard van Jonathan is een voorbeeld van zo’n haakse bocht. Het komt als een redelijke verrassing, maar dat is niet omdat je als lezer iets gemist hebt in het boek. Meer omdat de schrijfster deze thema’s, wat mij betreft, niet helemaal goed in het boek verweven heeft. Deze toch redelijk fundamentele vragen en thema’s worden pas in de laatste bladzijden uit de kast gehaald. Het boek eindigt daarmee nogal abrupt en voelt niet als een afgerond geheel. Volgens de inleiding van het boek, geschreven door Rachel Cusk, is het doelbewust wat Trapido doet: ‘Dit boek leert ons ons leven te herlezen, nog eens te kijken, en te begrijpen wat ons de eerste keer ontging. Het kan natuurlijk, deze uitleg, maar het blijft geforceerd voelen.
De oorspronkelijke titel is ‘Brother of the more famous Jack.’ Dat wordt in het Nederlands precies andersom vertaald: ‘Minder bekende broer van Jack.’ ‘More famous’ tegenover ‘minder bekend.’ Een taalpuzzel.
Het boek ziet er niet aantrekkelijk uit. Flets roze voorkant. Het lijkt een goedkope roman. Het boek moet het in ieder geval niet van het uiterlijk hebben. Het boek heeft 50 hoofdstukken. Ze worden opeenvolgend genummerd. De nummers zijn volledig uitgeschreven. De meeste hoofdstukken zijn maar een paar pagina’s. Dat maakt het gemakkelijk leesbaar. Ik hou daar wel van.
Het is het verhaal verteld door Katherine, enig kind van een weduwe uit een simpel gezin. Katherine beschrijft haar relatie met de Joodse familie Goldman. Acht kinderen. Jacob is hoogleraar filosofie. Katherine is één van zijn studenten. Katherine komt in aanraking met de Goldmans via een wederzijdse kennis; John Miller, die zij in een boekhandel toevallig tegenkomt.
Het boek beschrijft de relatie van Katherine met de Goldman familie gedurende haar leven. Zij wordt in eerste instantie verliefd op de oudste zoon Roger en zij krijgen een relatie. De knappe Roger blijkt echter onvoorspelbare autistische trekken te hebben en hij zet haar onverwacht en onterecht aan de kant. Katherine vertrekt naar Italië waar ze een relatie aangaat met een Italiaan Michele. Krijgt een miskraam, verbreekt de relatie, en vertrekt weer naar Engeland waar ze de Goldmans opnieuw opzoekt en ze een relatie begint met de jongere zoon Jonathan. Met wie ze uiteindelijk trouwt. Jonathan is schrijver die bezig is met een heftig boek te schrijven met zware thema’s.
Het taalgebruik van Trapido is uitermate grappig en ook expliciet. Ook op sexueel gebied. De humor overheerst en dat maakt het een vrolijk boek.
Reeds vroeg in het boek komt de titel voor. Bij een beschrijving van de huisraad van de Goldman familie. Het gaat om een kleine stoel met een sierlijke opengewerkte rugleuning die nodig aan een opknapbeurt toe is. Het vermoeden is dat ene Yeats daar nog in gezeten heeft. Het blijkt te gaan om Wiliam Butler Yeats, de minder bekende broer van Jack.
Ik ken deze Yeats niet. Maar als je het opzoekt dan blijken beiden inderdaad te bestaan: ‘William Butler Yeats was een Ierse dichter, toneelschrijver en literatuurcriticus, die tot de belangrijkste figuren van de 20e-eeuwse literatuur behoort….In 1923 ontving hij de Nobelprijs voor Literatuur.
Yeats werd op 13 juni 1865 geboren in Sandymount bij Dublin en stierf op 28 januari 1939 in Frankrijk. Hij kwam uit een protestantse, Anglo-Ierse familie en was enkele jaren senator van de Ierse Vrijstaat. Zijn werk wordt gekenmerkt door Ierse mythen, legendes en mystiek; later richtte hij zich steeds meer op realistischere en politieke thema’s….De jongere broer, Jack Butler Yeats, zelf ook zeer bekend, maar dan vooral als Iers schilder en kunstenaar. Jack stond bekend om zijn expressionistische schilderstijl en illustraties, en hij was een van de belangrijkste Ierse kunstenaars van de 20e eeuw’ (bron: Perplexity AI tool). Op de vraag wie de bekendste Yeats was is het antwoord: William. Dus niet Jack zoals de titel doet vermoeden. Verwarrend. Vooral omdat Perplexity AI verder aangeeft dat er geen enkele relatie bestaat tussen de beide Yeats’en in de titel en de historische Yeats brothers.
Als iemand hier verdere ideeën over heeft wil ik dat graag weten. Want als Trapido die relatie ook als fictief bedoeld heeft, waarom dan niet echt fictieve namen genomen?
De referentie naar Yeats wordt ook nog op een andere plek in het boek gebruikt. Namelijk op pagina 138. Katherine neemt op dat moment afscheid van Jacob Goldman nadat zij door Roger aan de dijk is gezet. Daar blijkt ook dat de lievelingszoon van Jacob eigenlijk Jonathan is. De ‘minder bekende broer’ van Roger. Die uiteindelijk de ideale partner van Katherine wordt. Dus bedoeld Trapido dat meer bekend/populair niet iets zegt over de ware kwaliteit van iemand? Of zijn dit allemaal hersenspinsels die eigenlijk nergens over gaan?
Het einde van het boek bevat een lange monoloog van Jane Goldman (de vrouw van Jacob) gevolgd door een enorme discussie in de familie. Met name met Jonathan. Die discussie gaat over de rol en de rechten van de vrouw. Jane waarschuwt Katherine, die inmiddels zwanger is, dat zij haar plek moet opeisen en ook moet blijven werken als het kind er is. Ze moet niet verdwijnen in het moederschap. Ook de raad dat haar man Jonathan het moet verdíénen om achter zijn typemachine te mogen kruipen. Ze raadt een ondertekent schema aan met een verdeling van taken tussen beiden om voor de baby te zorgen. Baby’s binden vrouwen aan huis, stelt Jane. En zij heeft er zes. Jonathan wordt witheet van de ‘waarschuwingen’ van zijn moeder. De laatste zin van het boek is een zin uit het voorwoord van het boek van Jonathan dat hij dan net gepubliceerd heeft: ‘Mijn dank gaat uit naar Kath; haar loon heeft me altijd van sokken voorzien.’ Hetgeen doet vermoeden dat de waarschuwing van Jane misschien niet helemaal onterecht was.
Het is een leuk boek om te lezen. Met name door het soms zeer geestige taalgebruik. De diepere laag lijkt qua thema’s te gaan over klasseverschillen, de rol van de vrouw en over het feit dat uiterlijk vertoon af kan wijken van de realiteit. Deze diepere thema’s zijn echter hier en daar er wat al te opzichtig ‘ingeprakt’ en vormen daardoor niet echt een integraal onderdeel van het verhaal. Zo komt de ronduit gefrustreerde uitbarsting van Jane een klein beetje als een verrassing. En ook de ronduit chagrijnige laatste zin van het boek over de ware aard van Jonathan is een voorbeeld van zo’n haakse bocht. Het komt als een redelijke verrassing, maar dat is niet omdat je als lezer iets gemist hebt in het boek. Meer omdat de schrijfster deze thema’s, wat mij betreft, niet helemaal goed in het boek verweven heeft. Deze toch redelijk fundamentele vragen en thema’s worden pas in de laatste bladzijden uit de kast gehaald. Het boek eindigt daarmee nogal abrupt en voelt niet als een afgerond geheel. Volgens de inleiding van het boek, geschreven door Rachel Cusk, is het doelbewust wat Trapido doet: ‘Dit boek leert ons ons leven te herlezen, nog eens te kijken, en te begrijpen wat ons de eerste keer ontging. Het kan natuurlijk, deze uitleg, maar het blijft geforceerd voelen.
2
Reageer op deze recensie
