Leven in een dictatuur.

Ik vond dit een raar boek. Na 100 bladzijden dacht ik de pijp aan Maarten te geven, maar ik heb het uiteindelijk toch uit gelezen. In de tweede helft kon ik niet meer stoppen met lezen. Ik wilde weten hoe het allemaal zou aflopen.
Leest het fijn? Nee. Geen mooie vloeiende zinnen.
Zoals de 4 hoofdpersonages een soort van geheimtaal moeten gebruiken in hun brieven, zo lijkt de schrijfster soms zelf ook een geheimtaal te hanteren.
Er komt een gedicht in voor, dat meermaals geciteerd wordt.
"In ieder stukje wolk zat wel een vriend van iemand
de wereld is vol gruwel dus dat gaat met vrienden zo
mijn moeder zei ook dat is heel normaal
vrienden zijn niet aan de orde
denk aan serieuzere dingen."
Om dat gedicht lijkt het te draaien.
De vrienden worden ontboden en ondervraagd, over dat gedicht. Het is een oud volksliedje, maar het mag van de dictator niet meer geciteerd worden, omdat het een gevaarlijk gedicht is?
Alles draait om controle. Controle door de dictator, over alles en iedereen.
Het wordt ook letterlijk in het boek vermeld. "Wat wil die man van jullie?"
"Angst, zei ik." (Blz.126)
De dictator wil dat de mensen in angst leven, en dat lukt hem goed.
Brieven worden door de overheid gelezen. Als de moeder een brief schrijft, gaat het altijd over haar pijntjes. Maar tussen de regels staan heel andere dingen. Dat wordt mooi verwoord door de schrijfster: "Achter haar lendepijn stond: Ik heb aardappels verkocht en wat gespaard, zodat jij geen slechte dingen hoeft te gaan doen om geld te verdienen..."
Achter haar lendepijn.