Gravin Karolina Lanckorońska en de liefde voor de kunst

De schrijfster en kunsthistoricus Gerdien Verschoor (1963) woonde en werkte in Polen. Kunst, literatuur en de geschiedenis van Midden-Europa zijn haar belangrijkste inspiratiebronnen, en ook de Tweede Wereldoorlog is vaak terug te vinden in haar werk.

In haar nieuwste boek Het meisje en de geleerde (2019) komen al die dingen samen. Het uitgangspunt in haar boek zijn twee schilderijen van Rembrandt uit 1641. Deze hangen inmiddels in het Koninklijk paleis van Warschau. Hoe zijn die daar terecht gekomen? Het werd een speurtocht door de tijd. Een opvallend gegeven dat boven kwam tijdens het onderzoek was de rijke adelijke Poolse familie Lanckoroński, die familie banden had met de laatste Poolse koning Stanislav August en in het bezit waren van een enorme kunstcollectie. De twee schilderijen van Rembrandt Het meisje en de geleerde waren onderdeel van deze collectie.

Het boek krijgt daardoor twee verhaallijnen, het ene waarbij de schilderijen centraal staan en een tweede over de familie Lanckoroński en dan met name de Gravin Karolina Lanckorońska. Zij waren een zeer rijke adellijke familie met diverse landgoederen in Polen en een paleis in Wenen. Vader Karol Lanckoroński was een kunstverzamelaar en hij stimuleerde vooral Karolina om zich ook voor de kunst te interesseren. dat leidde tot een opleiding in kunstgeschiedenis en een hoge functie op de universiteit. Helaas gooit de Tweede Wereldoorlog alles overhoop. Kunst werd op grote schaal gestolen door de Nazi's, ook de Lanckoroński collectie en Karolina wordt gearresteerd en belandde in Ravensbruck.

De geschiedenis en het leven van Karolina en haar familie is breed uitgemeten in dit boek en is zeer interessant om te lezen en geeft een goed beeld van de rijke society in Polen en Oostenrijk. Karolina overleefde het concentratiekamp en deed er daarna alles aan om de misstanden daar zo snel mogelijk in de publiciteit te brengen. Het deel over kunst en de schilderijen en de oudere geschiedenis geeft veel informatie maar is wat taaier om te lezen.

Wat in ieder geval duidelijk wordt door het lezen van het boek, is de liefde van de schrijfster voor de kunst. Schilderijen worden mooi beschreven, evenals de plaatsen waar ze zijn aangetroffen. Dat varieert van het paleis in Warschau, tot de Nazi grotten waar ze werden verstopt.

Het meisje en de geleerde is een compleet verhaal over twee van Rembrandts schilderijen die nu voor publiek zijn te bezichtigen in Warschau, na een bijzondere gift van Karolina Lanckorońska. Zo heeft zij met haar liefde voor de kunst en een groot deel van de Lanckoroński collectie veilig weten te stellen na een lang en bijzonder leven.