Jaap Robben - Zomervacht

Zomervacht speelt zich af in een Frans sprekend land; de namen van zowel de personages als genoemde plaatsen zijn Frans. Brian Chevalier woont met zijn vader Maurice in een stacaravan op een soort afbraaklandje. De enige andere bewoners zijn de smeden/ijzerslopers Henry en Jean; later komt daar Emile nog bij die de tweede caravan huurt. Elke zondag gaan Brian en zijn vader op bezoek bij Brians zwaar gehandicapte oudere broer Lucien. Deze is 16 jaar en opgenomen in een verpleeginstelling in de naburige stad Armagnac. Al gauw in het verhaal wordt duidelijk dat vader Maurice slecht kan omgaan met Lucien, hij drukt zich en laat het bezoek verder over aan Brian. De toon is hiermee gezet voor de rest van het boek: vader blijkt een klaploper, een opportunist, een manipulator, een profiteur en het is allemaal waar, maar ook weer niet helemaal. Hoeveel weerzin hij ook bij me opriep, ik kon ook meevoelen met zijn onmacht in het vader-zijn en het niet kunnen omgaan met de veranderde omstandigheden in zijn leven na de scheiding van Brians moeder. Een slecht mens is hij niet en hij houdt van zijn kinderen, al komt de liefde er beroerd uit.

Behalve de vader-zoons relatie schuurt er meer. De instelling waar Lucien verblijft gaat verbouwen en voor Lucien wordt onderdak gezocht bij famile. Aangezien moeder net op huwelijksreis is met haar nieuwe man wordt Maurice benaderd. Aanvankelijk weigert hij, maar als hij ontdekt dat er een ruime vergoeding tegenover staat, bindt hij in. Maurice weet met smoezen te voorkomen dat officiele instanties Luciens zomerverblijf te zien krijgen. Brian moet voor Lucien zijn bed afstaan voor ‘s nachts, overdag ligt Lucien in het meegekomen ziekenhuisbed buiten de caravan, want dat past niet in de caravan. Het kan, want het is zomervakantie en erg heet. Vanaf hier ontwikkelt zich een verhaal dat bij vlagen hilarisch zou kunnen zijn als het niet feitelijk in-triest was. Vader laat de medische en lichamelijke zorg voor Lucien over aan de 13-jarige Brian met alle gevolgen van dien. Brian is loyaal en doet zijn uiterste best. Mooi is het om te lezen hoe Lucien ondanks alles wat fout gaat vorderingen maakt in communiceren, ergens plezier aan beleven en zelfs met lopen.

Het derde niveau waarop het schuurt is de verliefdheid die Brian voelt voor de 19-jarige Selma met het Downsyndroom. De hormonen gieren door z’n lijf en Selma is het enige meisje in de verre omtrek. Jaren ouder en gehandicapt, dat kan natuurlijk niet. Maar Brian kan niet om zijn gevoelens en de drang te willen ontdekken heen. Ook dit gegeven vraagt om weerstand bij de lezer.

Alles bij elkaar is dit boek best een uitdaging. Toch ging ik het steeds meer waarderen. Het is razend knap van schrijver Jaap Robben, dat hij kans ziet een man neer te zetten met veel onaangename kanten, maar die de lezer desalniettemin weet te raken door zijn maar al te menselijke onmacht. Door alles wat schuurt klinkt ook vriendschap en onvoorwaardelijke liefde door. De toon is sober, observerend, nergens dramatisch of theatraal. In korte zinnen wordt gezegd wat gezegd moet worden.